(గుర్తున్న మేరకు, గుర్తున్న రూపంలో… 2016 జులై 3న ‘ఆటా’ (ATA – American Telugu Association) సదస్సులో నా మాటలు ఇవి. శీర్షిక ఇప్పటికిప్పుడు పెట్టినది. ఆ సాయంత్రం నా ప్రసంగం శీర్షిక ‘తెలుగు సాహిత్యంలో వాదాలు’.)
వివాదంలో ఇద్దరుంటారు. దాన్ని పేచీ అనీ కొట్లాట అనీ అంటారు.
వాదంలో… అది జరిగే చోట… కేవలం ఒక్కరే వుండొచ్చు.
ఇప్పుడు నేనొక వాదం చేస్తున్నాను. మీరు వింటున్నారు. నేను మీతో వాదించడం లేదు. నా వాదాన్ని మీకు వినిపిస్తున్నాను. దీన్ని నేను రాస్తున్నట్టు వూహించుకోండి. రాసేప్పుడు నేను ఒక్కడినే కదా.
లేదు. అప్పుడు కూడా ఒక్కడినికాదు. నేను వాదం చేస్తున్నట్టయితే… నా ముందు మరొకరు వుంటారు. నా వూహల్లో. ఊహల్లోని మనిషి తిరిగి మాట్లాడడు. ఇప్పుడు మీలాగే. అయినా ఆ మనిషికీ, మీకూ జవాబుదారీగా వుండక తప్పదు నేను.
ఇంకొకరు వున్నట్ట్లు మస్తిష్కంలో వూహ లేకపోతే, చేతి వేళ్లు టైపు చెయ్యవు. సో, వాదంలో కూడా ఇద్దరు వుండక తప్పదు.
ఈ రెండు… ఈ ద్వైతం… చాల ముఖ్యం, బండి నడవడానికి.
వాదం అనేది ఒక డయలెక్టికల్ చర్య. సత్య శోధనలో మంచి – చెడు, ప్రగతి – తిరోగతి … ఎక్కడికక్కడ మన నిర్ణయాలు మనం చేసుకోడానికి… అలోచించడానికి…. మనం ఆనుసరించే మార్గం వాదం. మనల్ని మనం ఇతర్లకు ప్రెజెంట్ చేసుకోడానికి వుపయోగపడే భూమిక వాదం. సో, వాదం లేని చోటు లేదు. తమ దైన వాదం లేకుండా ఎవరూ లేరు.
మరయితే, వాదాలు వద్దు, కవిత్వంలో వాదాలు వుండొద్దు అని కొందరు ‘వాది’స్తారెందుకు? అదే నాకూ ప్రశ్న. ఔను, ఎందుకు వాదిస్తారు? ఈ ప్రశ్నే ఈ రోజు నా ప్రసంగానికి ఇరుసు.
ముందుగా ఒక విజ్ఞప్తి. ఇది నా వాదం. కొందరికిది నచ్చకపోవచ్చు. వారి వాదం వారు చెప్పవచ్చు. నిజానికి వారు చెబుతూనే వున్నారు. అది బాగా విని వుండడం వల్లనే, ఇప్పుడు, నేనీ టాపిక్ ఎంచుకున్నాను. ఏ నేపధ్యంలో ఈ టాపిక్ ఎంచుకున్నానో ఎందుకు చెబుతున్నానంటే, ఆ నేపధ్యపు నీడలు నా మాటల మీద వుంటయి. ఇవి వ్యక్తులుగా ఎవర్నో నొప్పించడానికి కాదు. నన్ను కోప్పడండి గాని, నొచ్చుకోకండి. 
‘నేతి నేతి వాదం’ అనే మాట మీరు విన్నారా?
ఇది పాత అలంకార శాస్త్రం గురించి సరదాగా అనే మాట. సరదా అని ఏమిట్లెండి?! దాన్ని సీరియస్ గానే తీసుకోవచ్చు. అలంకార శాస్త్ర చర్చ అలాగే సాగుతుంది. ఒకాయన ‘ఔచిత్యం’ కావ్యానికి ప్రాణం అంటాడు. మనం ఓహో అనుకుంటాం. మరొకాయన వస్తాడు అది ‘కాదు’ అంటాడు. కాదు అనేసి వూరుకోడు. తాను ఏది ఔననుకుంటున్నాడో అది చెబుతాడు. ఆయన ధ్వనిరాత్మా కావ్యస్య అంటాడు. కావ్యానికి ఆత్మ ధ్వని అంటాడు. ఇదీ బాగుంది కదా? ఇంకొకాయన ఇది కూడా కాదంటాడు. వక్రోక్తి కావ్య జీవితం అంటాడు. (ఇక్కడ వరుస క్రమాలు గాని, ఆ మాటల సంస్కత రూపాలు గాని ఎగ్జాక్ట్ కావు).
ఆలంకారికుడు తన కాలానికి వున్నదాన్ని ‘న ఇతి’ ‘న ఇతి’ (ఇది కాదు, ఇది కాదు) అని ‘తిరస్కరించి’ కొత్తగా తన సిద్ధాంతాన్ని ప్రతిపాదించడం వల్ల…. అలంకార శాస్త్రం మీద ‘నేతి నేతి వాదమ’ని ఒక రుచికరమైన చమత్కారం ప్రచారమయ్యింది.
కావ్యాత్మ ధ్వని అనే ఆనంద వర్ధనుని మాటను అందరూ అంగీకరించడంతోనో, లేదా రమణీయార్ఠమిచ్చే వాక్యమే కావ్యమని జగన్నాధుడు చెప్పిన మాటతోనో ఆ చర్చ అగిపోయిందని అంటారు. ఏమీ ఆగిపోలేదు. ఆ నేతి నేతి వాదం ఇంకా కొనసాగుతూనే వుంది. కవిత్వం అంటే ఏమిటి అనే చర్చ ఆగిపోలేదు. కవిత్వం లాగే దాని చర్చ కూడా ఆగదు.
కాకపోతే, ఆ చర్చను జాగర్తగా గమనిస్తే, మొదటి నుంచి అలంకారికులలో ఒకరి కన్న మరొకరు ‘ఎక్కువ’ ‘సత్యం’ చెప్పారని అనిపిస్తుంది. మునుపటి ‘నిర్వచనం’ కన్న కొత్త నిర్వచనం మనకు ఎక్కువగా నచ్చుతుంది. అంటే వాదం వల్ల ఆలోచన ఒక రకం ‘వృద్ధి’కి లోనవుతుంది. ఈ వృద్ధి నిటారుగా కాకుండా స్పైరల్ గా వుంటుంది. పునరావృతమవుతున్నట్టు అనిపిస్తూనే, పై పొరకు వెళ్తుంది. పాత దాన్ని పూర్తిగా తీసేయకుండా, దాన్ని తనలో ఇముడ్చుకుని, పై పొరకు వెళ్తుంది.
వాదం అనే మాటను ‘ఇజం’ అనే అర్థంలోనే వాడుతున్నాం. ఈ అర్థం సరైనదని నేను అనుకుంటాను.
విషయాన్ని అర్థం చేసుకోడానికి, మన మెడ చుట్టు మనం చిక్కు ముడులు వేసుకుని వుమ్మ నీటిలోనే గుటుక్కుమనకుండా వుంటానికి, విషయాన్ని సులభంగా అధ్యయనం చేయడానికీ… అనుసరిస్తున్న మార్గాలనే వాదాలు అంటున్నాం.
సాహిత్యంలోనైనా వాదాలు ప్రధానంగా రెండు రకాలేనని నా అభిప్రాయం. ఔను ఇది నా అభిప్రాయమే. ఇంకొకరు చెప్పినది కాదు. దీనికి అలాంటి ప్రమాణాలేవీ లేవు. ఇది నా ప్రతి పాదన.
రెండు రకాలల్లో మొదటిది భావ వాదం, రెండవది భౌతిక వాదం.
కళ్ల ముందు వున్న జీవితం, అనుభవించిన జీవితం…ఇవి కాదు, భావాలే కవిత్వం అని భావ వాదుల వాదం సారాంశం. అందే నేల కాదు, అందని చుక్కలూ, చుక్కల మీద వూహలే వీరికి కవిత్వం.
అందుకే వీరు తరచు ఏ వాదం వద్దు అని అంటూ వుంటారు.
ఏ వాదం వద్దు అని పనిగట్టుకుని అనడం దానికదే ఒక వాదం.
కొమ్మూరి వేణూగోపాల రావు నవల ఒకటుంది. ‘వ్యక్తిత్వం లేని మనిషి’ అని. దానిలో ప్రధాన పాత్ర మృత్యుంజయ రావు (?). రావు నవల అంతా ఏ వ్యక్తిత్వం లేకుండా ప్రవర్తిస్తాడు. వ్యక్తిత్వం లేకపోవడం అతడి వ్యక్తిత్వం. ఇది కృత్రిమంగా వుంటుంది. అలాంటి పాత్రల్ని రచయిత కష్టపడి నడిపించాల్సి వుంటుంది. ఎందుకంటే, ఏ వ్యక్తిత్వం లేకుండా ఏ వ్యక్తి వుండడు.
ఏ వాదం లేకుండా ఎవరి ఆలోచనలూ వుండవు.
కవిత్వానికి ఏ వాదం వుండరాదనే వారు… తిరిగి… రెండు రకాలు ఆని నా అబిప్రాయం. మొదటి రకం తాము ఏ వాదాన్ని అనుసరిస్తున్నారో అది తమకే తెలీని వారు. రెండో రకం… తమ వాదాన్ని తాము దాచి పెట్టుకుంటున్న వారు.
అలా దాచి పెట్టుకోవలసిన అవసరం ఏం వుంటుంది కవికి?
ఉంటుంది. అదెలా అంటారా?
ఉదాహరణకి… దళిత వాదం, స్త్రీవాదం అనేవి వున్నాయి. దళిత వాదులు, స్త్రీ వాదులు తాము దళితవాదులం, స్త్రీవాదులమని చెప్పుకోడానికి సిగ్గు పడరు. కాని, వారి వ్యతిరేకులైన బ్రాహ్మణ వాదులు, మగదురహంకార వాదులు మాత్రం తమను బ్రాహ్మణ వాదులని, మగదురహంకార వాదులని ఎవరైనా అంటే కోప్పడతారు. అలాంటి వాదమేదీ లేదని, అసలు ఏ వాదమూ లేదని, ఏ వాదమూ వుండొద్దని.. ఇలా ఒక్కొక్క మెట్టుగా రెట్టిస్తూ వాదిస్తారు.
ఎందుకు కోపం? వర్ణాశ్రమ ధర్మం గొప్పదని, అందులో బ్రాహ్మణులు గొప్ప అనీ, వారికి మరియూ గోవులకు పూజలు చేయాలనే ధర్మాలను సమర్థించే వారు బ్రాహ్మణ వాదులు. ఆ మాటలున్న పుస్తకాలను విమర్శించకుండా యధాతధంగా అనుసరించాలనే వారు బ్రాహ్మణ వాదులు. మరో మాటలో చెప్పాలంటే, సమాజ సంక్షేమానికి బ్రాహ్మణ ఆరాధనను కేంద్రం చేసే వారు బ్రాహ్మణ వాదులు. మగవాడు ఎక్కువనీ, ‘అతడు’ ‘ఆమె’కు ప్రతినిధి అనీ ‘అతడి’ కోసమే ‘ఆమె’ బతుకు అనీ వాదించే వారు మగ దురహంకార వాదులు. రక రకాల రూపాల్లో ఆ వాదం చేసే వారు… అనువు గాని చోట కాసేపు నోరు మూసుకున్నప్పటికీ… ఆ వాదానికి అనుగుణంగా జీవించే/రాసే/చదివే వారు…. మగ దురహంకార వాదులు. కాని ఈ రెండు వాదాల వాళ్ళు తాము ఆ ఫలానా వాదులమని చెప్పుకోరు, ఒప్పుకోరు.
భావ వాదులు కూడా అంతే. తమది ఒక వాదమని చెప్పుకోడం వీరికి ఇష్టం వుండదు. అందుకే కవిత్వానికి వాదాలే వొద్దు అని పనిగట్టుకుని మాట్లాడుతుంటారు. ఎంత పనిగట్టుకుని మట్లాడతారంటే, ఒక్కోసారి కొందరు మంచి కవులు కూడా చాల అసందర్భంగా మాట్లాడి మనల్ని ఆశ్చర్యపరుస్తుంటారు. ఆశ్చర్యం ఏమీ లేదు. ‘వాదం లేద’నడం వారి వాదంలో ముఖ్య భాగం. తమకు ఒక వాదం వుందని వారు చెప్పుకోరు, ఒప్పుకోరు.
ఇవాళ కొందరు యువకవులకు, యువకవయిత్రులకు నీడ ఇస్తున్న గొడుగు ఇస్మాయిల్. ఇస్మాయిల్ ఒక మంచి కవి. తనదైన గొంతు వున్న గొప్ప కవి. ఏది కవిత్వమో ఏది కాదో గుర్తించగల రస హృదయుడు. ఆయన చాల ఇష్టపడి ఎంపిక చేసుకుని అనువదించిన విభాషా కవితల చిరు పుస్తకం ‘రెండో ప్రతిపాదన’. పుస్తకంలోని కవుల్ని ఇష్టపడడంలో ఇస్మాయిల్ అతి పాక్షికత్వానికి (పార్తిజాన్షిప్ కి) లోనవకపోవడం ఆభినందనీయం.
వాస్తవ జీవితానుభవాలతో కవిత్వమయిన పలువురు కవులను ఈ చిన్న పుస్తకంలో పరిచయం చేశాడు ఇస్మాయిల్. పరిచయం చేసే కొద్ది మాటల్లో ఆయన ‘వాదం’ తెలిసిపోతుంది. ఉదాహరణకు; బెర్తోల్ బ్రెహ్ట్ కవిత్వం ‘స్టాలిన్ మీద మూడు పద్యాలు’ అనువదించి ప్రచురించాడు. స్టాలిన్ ని వ్యతిరేకించడంలో బ్రెహ్ట్ లేదా ఇస్మాయిల్ మొదటి వారు కాదు. చివరి వారు కారు. స్టాలిన్ మీద విమర్శ పెట్టినా, బెర్తోల్ బ్రెహ్ట్ కమ్యూనిజాన్ని విమర్శించ లేదు. (విమర్శించరాదని కాదు, విమర్శించ లేదు). బ్రెహ్ట్ పద్యాల్ని అందిస్తూ “కమ్యూనిస్టు రచయితల్లో కూడా నిజాయితీపరులున్నారని నిరూపించడానికి మాత్రమే ఇవి ప్రచురిస్తున్నాను” అంటారు ఇస్మాయిల్. కమ్యూనిస్టు రచయితల్లో నిజాయితీ పరులున్నారని ఈ పెద్ద మనిషి నిరూపించాలా?
కమ్యూనిస్టు కావడానికి, నిజాయితీ లేకపోవడానికి సహజ సంబంధం ఏదో వుందని ఇక్కడ ఇస్మాయిల్ ధ్వని. ఈ దారుణమైన మాట అనడం… ఇస్మాయిల్ ఒక ‘వాది’ అయితే తప్ప సాధ్యం కాదు. ఇదే పుస్తకంలో పాబ్లో నేరూడా పద్యం ఇస్తూ… ‘కమ్యూనిస్టయినా కమ్మని కవిత్వం రాశాడు’ అని వ్యాఖ్యానించాడాయన. ఇవి అదాటుగా దొర్లిన చమత్కార చాపల్యాలు కాదు. తన వైఖరిని ఎస్టాబ్లిష్ చేయడానికి ఆయన ఇంకా చాల సార్లు ప్రయత్నించారు.
ఇంతకూ ఇస్మాయిల్ ‘వాదం’ ఏమిటి?
అసలు, మనం దేన్నైనా వాదం అని ఎప్పుడు అంటాం?
1. అది కొన్నిటిని పనిగట్టుకుని ఎక్స్ క్లూడ్ చేస్తున్నప్పుడు.
2. తను ఎక్స్ క్లూడ్ చేసే వాటితో తన వైరుధ్యాన్ని పదే పదే సమర్థించుకుంటున్నప్పుడు.
3. కొన్నిటిని ఇంక్లూడ్ చేసుకుని వాటిని సమర్థించుకోడానికి ప్రత్యేకించి ప్రయత్నిస్తున్నప్పుడు
4. తనలో ఇమడని వాటిని విరిచి, వంచి, క్షమించి… కృత్రిమంగా ఇంక్లూడ్ చేసుకోజూసినప్పుడు, ఇమడకపోతే శత్రు వైఖరి అవలంబించినప్పుడు.
ఈ ఎక్స్ క్లూజన్, ఇంక్లూజన్ల వల్లనే ఒక వైఖరి ‘వాదం’ రూపం ధరిస్తుందని నేను భావిస్తున్నాను. ఏ సిద్ధాంతమయినా, ఏ వాదమైనా ‘ఇతర’ వాదాలతో ‘భేదం’ (డిఫరెన్సు) లేదా ‘వైరుధ్యం’(కాంట్రడిక్షన్) వల్లనే వునికిలో వుంటుంది. ఇస్మాయిల్ వాదమూ అంతే. వాదం వద్దు అనే మాట ఇస్మాయిల్ కు సంబంధించినంత వరకు ఒక స్వవచన వ్యాఘాతం.
పాదార్థికతకు, వాస్తవికతకు తిలోదకాలిస్తే తప్ప కేవలం భావాలలో ఓలలాడడం ఏ కవికీ (ఏ మనిషికీ) సాధ్యం కాదు. మనం భావ కవిత్వం అంటున్న దానికి కూడా పాదార్థికమైన అర్థం చెప్పుకోగలిగినంత వరకే ఆ కవిత్వం మనకు అర్థవంతమవుతున్నది. మిగిలిందంతా తిని కూర్చున్న వాడి మెట్ట వేదంతమే. ‘తీయ తేనియ బరువు మోయలేదీ బ్రతుకు’ అంటో అదొక ఆజీర్తి జబ్బు అవుతున్నది. మెట్ట వేదాంతమంటే కాసేపు కబుర్లు చెప్పుకోడానికి శిష్టులకు (తీరిక ఎక్కువైన వారికి) పనికొచ్చే స్పెక్యులేషన్ అని నా వుద్దేశం. అది దేనికీ ఎవరినీ కదిలించదు, తాను కదలదు.
కవిత్వం ఇలా మునుపు రాజుల అనుభవానికీ, ఇప్పుడు శిష్ట వర్గం అనుభవానికీ పరిమితం కావడం సరైనదేనా? ఎవరో ‘పోషించక’పోతే పాపం కవిత్వం ఎలా బతుకుతుంది… అంటారా?
ఈ తరహా కవిత్వం తనకు ఏ వాదం లేదని అనడం కుదరదు. దానికొక వాదం వుంది. దాని పేరు ‘వాదం వద్దనే వాదం’. ‘శుద్ధ ఆనంద వాదమ’ని దీనికి మరొక పేరు కూడా పెట్టుకోవచ్చు. బ్రాహ్మణ వాదం లాగే, మగదురహంకార వాదం లాగే ఇది కూడా తాను ఒక ‘వాదం’ అనే మాట చెప్పుకోదు, ఒప్పుకోదు. కవిత్వానికి ‘వాదం’ వద్దంటుంది. అమాయకంగా కనిపించే ఆ బ్యారికేడు వెనుక నుంచి ప్రజానుకూల వాదాల మీద దాడి చేస్తుంది.
ఉదాహరణకు ఇస్మాయిల్ కవిత్వం నేల వదలని సందర్భాలున్నాయి. అవి పాజిటివ్ గా వున్నాయి నెగటివ్ గా కూడా వున్నాయి. చెట్లు, చిలకలు రాను రాను కనుమరుగవుతున్న సంధి కాలంలో ఆ పెయిన్ ని ‘అందం’గా గుర్తు చేసి దాని కోసం మన ఈర్నింగ్ ని పెంచుతుంది ఇస్మాయిల్ కవిత్వం. పరిసరాల మీద మన ప్రేమను పెంచుతుంది. ఇది పాజిటివ్.
స్వేచ్చకు వున్న కొన్ని సహజ పరిమితుల్ని మరి మరి గుర్తు చెయ్యడం ద్వారా, ఇది స్వేచ్ఛ లేని తనాన్ని ఆస్వాద యోగ్యం చేస్తుంది. తోలు కాయమిది తూట్లు తొమ్మిది తరహా ఆధ్యాత్మిక నిర్వేదానికీ ప్రోది చేస్తుంది. ఈ నిర్వేదం అన్ని మెట్ట వేదాంతాల లాగే, యథా తధ స్టితికి సాయపడుతుంది. ఇది నెగటివ్.
ప్రకృతి విధించే పరిమితుల సంగతి తరువాత చూద్దాం, ముందుగా మనిషి మనిషికి విధించే పరిమితులను అధిగమిద్దాం అనే సహజ స్పృహను ఈ వాద-రహిత-వాదం మొద్దు బారుస్తుంది.
స్తీవాద, దళిత వాద, శ్రామిక వాదాల రూపంలో స్త్రీలు, దళితులు, శ్రామికులు తమ తమ బంధనాల నుంచి విముక్తి కోసం పోరాడుతున్న కాలంలో ఇస్మాయిల్ జీవించారు. తను ఆ సంగతులేమీ మాట్లాడకపోగా… స్వేచ్ఛకు వున్న పరిమితులను రొమాటిసైజ్ చేయడం ద్వారా…. ఇస్మాయిల్ యొక్క ‘శుద్ధ ఆనందవాదం’ శిష్ట వర్గానికి (బ్రాహ్మణ వాద, పిత్రు స్వామిక వాదులతో సహా శిష్ట వర్గానికి) పసందుగా వుంటుంది. వారితో చాల త్వరగా ‘వహ్వా’ అనిపించుకుంటుంది. స్త్రీలు, దళితులు, శ్రామికులు విసురుతున్న సవాళ్లను… అవి పచ్చి బౌతిక వాంఛా (వల్గర్ మెటీరియలిస్టిక్) వాదాలుగా తిరస్కరించడానికి వుపయోగపడుతుంది. కొందరు కవులూ రచయితలు జీవితం విసిరే ప్రశ్నలను తప్పించుకుని తమ సుఖం తాము చూసుకోడానికి వీలు ఇస్తుంది.
వీరు తిరస్కరించేది కమ్యూనిజాన్ని మాత్రమే కాదు. భౌతిక జీవితాన్ని పట్టించుకునే వాదాలన్నిటినీ తిరస్కరిస్తారు. ‘జెన్’ అంటో కొత్త బట్టల కింద పాత ఆస్తిక భావాలను ఎంచక్కా ‘ఇంక్లూడ్’ చేసుకుంటారు.
ఈ తరహా ‘శుద్ధ ఆనంద వాదా’న్ని బహిరంగంగా ఓనప్ చేసుకోలేకనే, వీరు ఏ వాదం వద్దనే వాదం వెనుక దాక్కుంటున్నారని నా అభియోగం.
2
ఒకటి భావ వాదమనుకున్నప్పుడు ఇవాళ వున్న చాల వాదాలు బౌతిక వాదాలు అయ్యుండాలి. ఔను. అదే నా వుద్దేశం.
దైనందిన జీవితం (ఎవెరి డే లైఫ్)లో సుఖ దుఃఖాల్ని వ్యక్తం చేస్తూ, సుఖాల్ని పెంచుకుని, దుఃఖాల్ని తగ్గించుకునే దిశగా.. జరిగే మానవ ప్రయత్నాలకు ప్రోత్సాహమిచ్చే వాదాలేవైనా మంచివేననడానికి ఈ సదస్సులో ఎవరికీ అభ్యంతరం వుండదనుకుంటాను.
ఆధునిక జీవితంలో, అలాంటి వాదాలలో మొదటిది ప్రేమ్ చంద్ తదితరులు ప్రాతినిధ్యం వహించిన ప్రగతి శీల ఉద్యమ వాదం (ప్రోగ్రెసివిజం), దానిలో అవకాశవాదం పెచ్చు మీరే కొద్దీ ముందుకొచ్చినది… రాత్రి కవితా సంపుటి, ఆ తరువాత దిగంబర కవితోద్యమం రూపంలోని విధ్వంస వాదం (నిహిలిజం). అది నిర్దిష్ట రూపం ధరించడమే విప్లవ వాదం.
ఈ ప్రసంగంలో లోతుల్లోకి వెళ్ళడం నాకు కుదరదు గాని; ఎంత ప్రగతి శీలం అయినప్పటికీ, ఎంత నేల విడువని సిద్దాంతాలు ఆయినప్పటికీ ఈ ప్రగతి వాదాలలో భావ వాదం ఛాయలున్నాయి. రచయితలు ‘అంగీకరించిన’ లేదా తమకు తాము ‘ప్రకటించుకున్న’ అభిప్రాయాలే/భావాలే వీటికి ప్రాతిపదిక. వారి వాస్తవ జీవితాలు కాదు. వాస్తవమైన మనుషులు ప్రాతిపదిక కాకుండా పోయారు. వాస్తవిక మానవులు ప్రాతిపదిక అయి వుంటే… రాజకీయాల్లో, సాహిత్యంలో ‘శ్రామికత్వం’ అనే వాస్తవ వునికికి (బీయింగ్ కి) ప్రథమ ప్రాధాన్యం వుండాల్సింది. అలా జరగలేదు.
సాహిత్యంలో విప్లవ వాదం సిన్సియర్ గా ప్రయత్నించి విఫలమైన చోటనే నిజమైన భౌతిక వాదాలు మొదలయ్యాయని నేను భావిస్తున్నాను. దళిత వాదం, స్త్రీవాదాలకు ప్రాతిపదిక అయిన దళితులు, స్త్రీలు వాస్తవిక మానవులు. వారి అనుభవాలు కేవలం భావాలు కాదు. అవి వాస్తవికం, పాదార్థికం. అవి దైనందిన జీవితం (ఎవెరి డే లైఫ్) నుంచి పుట్టిన భావోద్వేగాలూ, ఆలోచనలు. అవి భావాలకు పుట్టిన భావాలు కావు. (పూలకు పూలు పూయవు, చెట్లకు పూస్తాయి).
‘బీయింగ్ డిటర్మిన్స్ సోషల్ కాన్షియస్ నెస్’ ( ఉనికి/అస్తిత్వమే సామాజిక చైత్న్యాన్ని నిర్ణయిస్తుంది) అనేది మార్క్సు ఆవిష్కరణల్లో అతి ముఖ్యం. అది ఆయన ఆలోచనలకు తల్లి వేరు. ‘బీయింగ్’ అనే మాటకు ఆయన ఏ ఆధ్యాత్మిక అర్థాన్నీ వుద్దేశించ లేదు. భౌతికమైన అర్థాన్నే ఉద్దేశించారు. శ్రామిక వర్గం (ప్రొలిటేరియట్) మాత్రమే దోపిడీ నుంచి విముక్తి సాధిస్తుంది అనడం అందుకే. శ్రామిక వర్గ వునికి నుంచే శ్రామిక వర్గ చైతన్యం వస్తుంది. అందరి కంటె ఎక్కువగా శ్రామికులకే ‘దోపిడి నుంచి విముక్తి’ అవసరం. ఆ వర్గ చైతన్యమే విముక్తికి దారి తీస్తుంది.
శ్రామిక వర్గేతర మనుషులలో సో కాల్డ్ శ్రామిక వర్గ చేతన వున్న మంచి వాళ్ల వల్ల విముక్తి అని మార్క్స్ అనలేదు. అలా అనడమంటే, అలా అనే మేరకు… భావ వాదానికి తల వంచడమే.
మరయితే, శ్రామికులు రాజ్యం ఏలడం సరైనది అని భావించే మంచి మనుషులు ఏం చేయాలి. వీళ్లు చేయవలసింది శ్రామికులకు బదులు తాము గద్దెలెక్కి ఏలడం కాదు. శ్రామికులను అధికారంలో కూర్చో బెట్టి, తాము కూడా శ్రామికులుగా మారడానికి ప్రయత్నించడమే వీళ్లు చేయాల్సిన పని. మానవులను ఆ దిశగా ప్రొత్సహించే సాహిత్యం వెలువడాలంటే…. కేవలం ప్రగతిశీల వాదం చాలదని తేలిపోయింది. ఈ తప్పు దిద్దుకోడానికి మానవ సమాజం చేసే భౌతిక వాద ప్రయత్నాలే దళిత వాద, స్త్రీవాద సాహిత్యాలు.
ఈ వాదాల గురించి ఇప్పటికే చాల చర్చ జరిగింది. ఈ వేదిక మీద, ఈ ప్యానల్ లో కూడా ఆలాంటి చర్చ జరిగింది.
ప్రస్తుతం ఈ వాదాలు కొన్ని ప్రశ్నలను ఎదుర్కొంటున్నాయి. ఆ ప్రశ్నలను చాప కిందికి తోసి వెళ్లే ఏ ప్రయత్నమైనా మరోసారి వైఫల్యాన్ని కప్పిపుచ్చుకోవడమే అవుతుంది. ఈ వాదాలు ప్రగతి శీల శక్తుల ఫ్రాగ్నెంటేషన్ కు, అనైక్యతకు దారితీశాయనేది వీటి మీద వున్న అతి ముఖ్య విమర్శ. అది నిజం కూడా. ఈ అనైక్యతని కొనసాగించి, బలపరచడమంటే…. దోపిడి, అణిచివేత దారులకు సేవ చేయడమే. ఈ వాదాల లోని వుమ్మడి అంశాల మీద దృష్టి పెట్టాలి. అన్నిటి కన్న పెద్ద వుమ్మడి అంశం… ఎస్, అది తిరిగి శ్రమైక జీవనమే.
ఈ మధ్య ఫెమినిస్టు సాహిత్యం చూస్తుంటే ఈ ఆలోచన మీక్కూడా కలిగి వుంటుంది. ఫెమినిస్టు సాహిత్యం, ఫెమినిస్టు విమర్శ చాల వరకు సెక్సు సమస్యల చుట్టూ తిరుగుతున్నాయి. స్త్రీ-పురుష సంబంధాల చుట్టూ తిరుగుతున్నాయి. ఆడవాళ్ళకు సెక్సు/ మాత్రుత్వం తప్ప మరే సమస్యలు లేవా అనిపిస్తున్నది. స్త్రీలు పని చేసే వారు కూడా. హౌస్ వైఫ్ కూడా శ్రామికురాలే. అంటే స్త్రీలు కేవలం ప్రియురాళ్ళు, భార్యలు, తల్లులు మాత్రమే కాదు, శ్రామికులు కూడా.
అలాగే దళితులు. దళితులకు కుల సమస్యలతో పాటు శ్రామిక సంబంధ సమస్యలున్నాయి. స్త్రీలకు, దళితులకు శ్రమ సమస్యలతో పాటు హిందూ, ఇస్లాం వంటి మతాలతో మరిన్ని సమస్యలున్నాయి. ఇవి శ్రమతో ముడిపడివున్నవే. శ్రామికులుగా దళితులు, స్త్రీలు, మైనారిటీలు, ఫ్యాక్టరీలలోని, ఆఫీసుల్లోని ఉద్యోగులు కలిసి పని చేయడానికి ఇంత అవకాశం వుండి కూడా ఎందుకు కలవలేక పోతున్నామో ఆలోచించాలని ఈ వేదిక మీది నుంచి విజ్ఞప్తి చేస్తున్నాను.
నేను విలీనం గురించి మాట్లాడడం లేదు. ఫెడరేషన్ గురించి మాట్లాడుతున్నాను. సాలిడారిటీ గురించి మాట్లాడుతున్నాను.
మనం కలవకపోవడం ఎవరికి మేలో ఎవరికి కీడో ఆలోచించాలని మిత్రులకు విజ్ఞప్తి.
**** (*) ****
వ్యాసం చాలా బాగుంది. ముఖ్యంగా కవిత్వంలో వాదం వద్దు అనే వాళ్ల వాద స్వరూపం చక్కగా వివరించేరు.
చదువుతున్నంత సేపూ ఎన్నెన్నో ఆలోచనలు, భావాలు. మరిన్ని సార్లు చదవాలి ఓ అభిప్రాయమంటూ రూపుకట్టాలంటే. ఏ వాదాన్నైనా మీరు విడమర్చి చెప్పే తీరు అమోఘం.
“ –‘నేతి నేతి వాదం’ అనే మాట మీరు విన్నారా?
ఇది పాత అలంకార శాస్త్రం గురించి సరదాగా అనే మాట. సరదా అని ఏమిట్లెండి?! దాన్ని సీరియస్ గానే తీసుకోవచ్చు.– “
అని శ్రీ హెచ్. ఆర్. కే రాసారు. ఇది నిజంకాదు. ఆదిశంకరుడు ప్రతిపాదించినది నేతినేతి వాదం. ఇది అద్వైత సిద్దాంతంlO చాలా ముఖ్యమయిన సూత్రం. దీనికీ, అలంకార శాస్త్రానికీ ఏ విధమయిన సంబంధం లేదు. అలంకారికులుఎవరూ, ఈ నేతి నేతి వాదం ఎక్కడా వాడలేదు.
మీరు సరదాకి అని ఉంటే పరవాలేదు. సీరియస్ గా తీసుకోవచ్చు అనబట్టే, నా ఉత్తరం.
మరొక విషయం. మీరు ఆటా సభలో చెప్పిన మాటలకీ, ఇక్కడ రాసిన వ్యాసానికీ చాలా భేదం కనిపిస్తున్నది. ఆ సభలో నేను కూడాఉన్నాను.
విధేయుడు,
వేలూరి వేంకటేశ్వర రావు.
శ్రీ వేలూరి! నేతి నేతి వాదంతో సహా అన్ని పాయింట్సు నేను అక్కడ మాట్లాడినవే. వాటిని ఎక్స్ పాండ్ చేశాను. వివరంగా రాశాను. ఇందులో తప్పేం లేదు. ఒక మాట మాట్లాడి మాట్లాడలేదని బుకాయిస్తే తప్పు. అక్కడ మాట్లాడకపోయినా, కొన్ని వాక్యాలు, వివరాలు ఇప్పుడు చేర్చడంలో ఏం తప్పు లేదు. మాట్లాడిన/రాసిన అన్ని వాక్యాలకు బాధ్యత వహిస్తే చాలు.
నిజంగానే అక్కడ వివరంగా మాట్లాడలేకపోయాను. అలాంటి ప్రతికూల పరిస్టితులలో మాట్లాడే తప్పు ఇంకోసారి చేయను. ఈ విషయమై నా బాధను నా పద్ధతిలో నిర్వాహకులతో పంచుకున్నాను కూడా.
నేతి నేతి వాదం జోకు (సరదా మాట) అలంకార శాస్త్ర్రం విషయమై చెప్పుకోడం వుంది. లేకుంటే అది నాకు తెలిసే అవకాశం లేదు. మీ పాటి పండితుడను కాను. శంకరుని వాదం సందర్భంగా ఆ మాట ప్రచారంలో వున్న సంగతి నాకు తెలీదు. అది అలంకార శాస్త్ర చర్చకు ఎలా అన్వయిస్తుందో కూడా (అప్పుడు నా ప్రసం.గంలో, ఇప్పుడు వ్యాసంలో వివరించాను.
అయినా, చంద్రుడి వైపు వేలు చూపిస్తే వేలు వంకర అనడం చాల పాత క్రూర హాస్యం. ప్రసంగ వ్యాసంలోని విషయం మీద మీరు చెప్పేదేమైనా వుందా? ఉంటే చెప్పండి.
శంకరాచార్యుడు నేతి నేతి (న ఇతి ) అనే పద్ధతి వాడాడడు అని నాకు తెలుసు కానీ అలంకారికులు కూడా వాడారు అని ఇప్ప్పుడే తెలిసింది. బ్రహ్మ నిజం విశ్వం మిధ్య అని వాదించడానికి శంకరుడు వదిన పద్ధతి – పాదార్థిక విషయాన్ని తిరస్కరించి శుద్ధ భావం మాత్రమే నిజం అని చెప్పే భావవాద అభావం.(Negation).
కల్యాణ రామారావు గారూ, ప్రసాద్ చరసాల గారు చాల థాంక్స్.
చాలా బాగుంది!
భావ వాదుల తోలు బాగా వలిచారు హెచార్కే గారూ ! చానాళ్ల తర్వాత ఒక సీరియస్ విషయాన్ని తేలికగా స్పష్టంగా చెప్పిన వ్యాసం చదివిన ఫిలింగ్ కలిగింది .
నేతి వాదాన్ని ఆలంకారికులు కూడా వాడుకున్నారు . ఆనంద వర్ధనుడు ద్వన్యాలోకంలో కావ్యస్యాత్మా ధ్వని: అని ప్రతిపాదించడానికి ఇది కాదు ఇదీ కాదు ఇది కూడా కాదు … అని ఖండించుకొంటూ పొతూ చివరికి ఇదీ అని నిర్ధారించే పద్ధతిని ఉపయోగించుకొన్నాడు. ఆ సందర్భాల్లో నేతివాదం ఒక వాదం కాదు. అదొక వాదపద్ధతిగా రూపొందింది .
భిన్న అస్తిత్వాలను గుర్తించి గౌరవిస్తూ ఉమ్మడి అంశాలపై ఏకీకృత ఉద్యమాలు చేయాల్సిన అవసరాన్ని నొక్కిచెప్పిన ఈ వ్యాసం ఇవ్వాళ చాలా ప్రాసంగికం . సరైన సమయంలో సరైన అవగాహన అందిస్తుంది . థాంక్యూ !
ఎ కె ప్రభాకర్
“దళిత వాదం, స్త్రీవాదం అనేవి వున్నాయి. దళిత వాదులు, స్త్రీ వాదులు తాము దళితవాదులం, స్త్రీవాదులమని చెప్పుకోడానికి సిగ్గు పడరు. కాని, వారి వ్యతిరేకులైన బ్రాహ్మణ వాదులు, మగదురహంకార వాదులు మాత్రం తమను బ్రాహ్మణ వాదులని, మగదురహంకార వాదులని ఎవరైనా అంటే కోప్పడతారు. అలాంటి వాదమేదీ లేదని, అసలు ఏ వాదమూ లేదని, ఏ వాదమూ వుండొద్దని.. ఇలా ఒక్కొక్క మెట్టుగా రెట్టిస్తూ వాదిస్తారు.”
అమ్మయ్య! ఈ వ్యాసంతో చాలామందికి శ్రమ తగ్గించారు. థాంక్యూ!
కేవలం తెలుగు వారికి మాత్రమే ఈ అలవాటు ఇంకా పోలేదు. ఇవాళ్టికీ మన సాహిత్యంలో ఈ గబ్బు రాజకీయాల్ని కవులూ రచయితలూ భరిస్తున్నారు. ఏ వాదమూ లేకపోవడమూ ఒక రాజకీయ వాదనే అని అనేవారు తెలుగులో మాత్రమే కనిపిస్తారు. The rest of your turgid prose is off-putting anti-Brahmin.
న్యాయపాటి శ్రీనివాస్ గారు మీ పోస్ట్ చాలా ఆసక్తికరంగా ఉంది. హెర్క్ రచనలో లోపాలను సవివరంగా విశ్లేషిస్తే చదవాలని ఉంది. నా బోటి వాళ్ళలో ఉన్న లోపం ఏమిటంటే వాదన హేతుబద్దంగా ఉండాలని కోరుకోవటం.
@Narendra Mohan garu,
There is not much in the subject article except ascribing political motives even to apolitical writers. I have more or less been following HRK’s writings of late and the tone is unambiguously anti-Brahmin which is also a form of detestable casteism.
-Vasu-
ఏ వాదం వద్దు అని చెప్పవాళ్లు యధాతధ వాదులు.
మీరు ప్రధానంగా ఇస్మాయిల్ గారి సందర్బంలో అంటున్నట్లయితే, నేను ఇట్లా అనుకుంటున్నాను. శ్రీశ్రీ గారి తర్వాత విప్లవ కవిత్వం పేరుతో కవిత్వం కానిది చాలా వచ్చింది. కవిత్వం ముందు కవిత్వం కావాలి, వాదాలు దాన్ని వచన వ్యాసాలు గా మార్చే ప్రమాదమున్నదని ఆయన అలా అని వుండవచ్చు. కమ్యునిజం పట్ల ఆయన అభిప్రాయాలు ఆయన యెక్కడా దాయలేదు.
శ్రీశ్రీ కాలంలో కవులని శ్రామికుల వయిపా, యెటువైపు అని ప్రశ్నించారు.
అలాగే ఇప్పుడు కవులని స్త్రీ/దళిత వాదాల సందర్భంలో మీరెటువైపు అని అడగొచ్చు. వాళ్ళు వ్రాసేదే వాళ్ళను బయటపెడుతుంది.
నేతినేతివాదం గురించి నాకు తెలిసింది అది ఆది శంకరాచార్యులు బ్రహ్మ ను తెలుసుకోవడం లో “ఇది కాదు, ఇది కాదు” అన్న వైఖరితో ప్రయాణించడం.
యెవరు యే వాదం అవలంబించి కవిత్వం వ్రాసినా, అందులో కవిత్వం వుంటే పాఠకుడు దాన్ని కవిత్వంగా ఆస్వాదిస్తాడు. కవిత్వం కాకుండా వాదమే, అదీ పదునుగా, వుంటే ఆలోచిస్తాడు. లేదంటే దాన్ని దాటేస్తాడు.
పరేష్ గారూ,
చాలా బాగా చక్కగా సెప్పారు మీరు. A ton of likes!
-వాసు-
రజనీ కాంత్, ప్రభాకర్ ఎ కె, యడవల్లి రమణ, నరేంద్ర మోహన్, కల్యాణ రామారావు, పరేష్ దోషి, వాసు అండ్ వాసు (:-) ) అందరికీ చాల చాల థాంక్స్.
ఔను, ప్రభాకర్ గారు! భావవాదాన్ని దాని అన్ని రూపాల్లో వదిలించుకోకుండా ఒక్క అడుగు కూడా ముందుకు వేయలేమని ఇటీవలి దేశ రాజకీయాలు నిరూపించాయి. విష వృక్షం వేరు భావ వాదమే. భిన్న ప్రగతి శీల అస్తిత్వాలు ఫెడరేట్ కావడం ఇవాళ అత్యవసరం.
పరేష్, మీ ‘అపాలజిజం’అస్సలు బాలేదు. ‘శ్రీశ్రీ గారి తర్వాత విప్లవ కవిత్వం పేరుతో కవిత్వం కానిది చాలా వచ్చింద’నే మీ వాక్యం ఇక్కడ అసందర్భం. ఎందుకంటే… ‘కవిత్వం కానిది’ శ్రీశ్రీ కన్న ముందు కూడా వచ్చింది. శ్రీశ్రీ తరువాత ‘విప్లవేతర కవిత్వం పేరుతో’ కూడా వచ్చింది.
Dear Sri H.R.K:
Your reaction to my statement is quite unwarranted. I did not accuse you of anything dastardly, nor I have been disrespectful. Since, I chaired the session in which you spoke, I have written copious notes of every speech. All I said about your write up is that it is different from what you spoke. And, there is nothing wrong in expanding on the theme for print.
I have had some understanding of the Sanskrit Aesthetics. This is the first time to learn from you that the “Not This, Not This,” principle is used in the field of Aesthetics. If you can cite any references, I would be happy to read them.
Thanks and regards.
Please keep in touch.
Veluri Venkateswara Rao
హెచ్చార్కె గారూ!
’బ్రాహ్మణవాదం‘‘ అంటే మీరిచ్చిన నిర్వచనం మీ వరకు సంపూర్ణమేనా? లేదా ఇంకా వివరించవలసినది ఏమైనా వుందా?
’’వర్ణాశ్రమ ధర్మం గొప్పదని, అందులో బ్రాహ్మణులు గొప్ప అనీ, వారికి మరియూ గోవులకు పూజలు చేయాలనే ధర్మాలను సమర్థించే వారు బ్రాహ్మణ వాదులు. ఆ మాటలున్న పుస్తకాలను విమర్శించకుండా యధాతధంగా అనుసరించాలనే వారు బ్రాహ్మణ వాదులు. మరో మాటలో చెప్పాలంటే, సమాజ సంక్షేమానికి బ్రాహ్మణ ఆరాధనను కేంద్రం చేసే వారు బ్రాహ్మణ వాదులు.‘‘
మీ స్పందనని బట్టి నా సందేహాన్ని వివరిస్తాను.
వేలూరి గారు! ‘ఇది నిజంకాదు’ అనే మాట గట్టిగా ప్రిక్ చేయడం వల్లనే అలా రియాక్ట్ అయ్యాను. ఆ రుచికర చమత్కారం లైటర్ వెయిన్ మాట అని అక్కడా చెప్పాను. వ్యాసంలోనూ చెప్పాను. కాకపోతే దానికి కాస్త సీరియస్ అర్థం చెప్పాను. అది నా ప్రతిపాదనకు ఒక ఇల్లస్ట్రేషన్. అంతే గాని, ‘నిజానిజాల’ సందర్భం కాదు. అలాగే అక్కడ నేను మాట్లాడిన దానికి వ్యాసానికి ‘బేధం’ వుందనడం ఎలాంటి అర్థాన్నిస్తుందో మీరే ఒక సారి ఆలోచించండి. అక్కడ మాట్లాడింది వేరు ఇక్కడ రాసింది వేరు అని అర్థం రాదా? అప్పుడిక ఆటా వేదిక అనే మాట ఎందుకు? అది ఇది వేరు కాదు, కొన్ని పాయింట్స్ మీద మరింత వివరంగా రాశాను. ఉదాహరణకు ఇస్మాయిల్ ‘రెండో ప్రతి పాదన’లో అలాంటి వ్యాఖ్య చేశాడన్నాను గాని ఏ కవుల ఏ కవితలు అని వివరంగా చెప్పలేదని గుర్తు. నేను ప్రసంగ పాఠాన్ని అప్పటికి రాసికొచ్చి వుండినా ఇలా తరువాత వివరాల్ని చేర్చడం ఏమీ తప్పు కాదు, ప్రత్యేకించి చర్చనీయాంశం కాదు. నొచ్చుకున్నానని సూచించడం తప్ప నా మాటలకు వేరే వుద్దేశం లేదు.
మరి మరి కలుద్దామండీ, మరింత స్నేహంగా.
నేను ఫలాన వాదిని అని చెప్పుకోలేని పరిస్థితి ఓ రకంగా దుర్భరత్వమేనేమో, వాటికి దారి తీసే అంశాలు ఏమై వుంటాయో మీ దృష్టిలో, తెలుసుకోవాలని ఓ చిన్నకోరిక సర్
” స్త్రీలు, దళితులు, శ్రామికులు, ఇతర మైనారిటీల భిన్న అస్తిత్వాలను గౌరవిస్తూ, వారి పట్ల సాలిడారిటీ ప్రకటిస్తూ
వర్గ చైతన్యం, విముక్తి సాధన వంటి ఉమ్మడి అంశాలపై ఏకీకృత ఉద్యమాలు చేయాల్సిన అవసరాన్ని నొక్కిచెప్పిన;
భిన్న ప్రగతి శీల అస్తిత్వాలు ఫెడరేట్ కావడం ఇవాళ అత్యవసరం …. ” అన్న హెచ్చార్కె గారికి నెనర్లు.
ప్రియమైన శ్రీ కల్లూరి భాస్కరం గారు, మధ్యలో అడ్డు వస్తున్నందుకు మన్నించవలసినది.
సాంఘిక, ఆర్థిక, మానసిక, విద్య వ్యాసంగిక, రాజకీయ వాతావరణాలు, నేపధ్యాలు ప్రభావాలు కలిగించిన ఏ దుర్భరత్వ0
వలనో ‘నేను ఫలాన వాదిని అని చెప్పుకోలేకున్నా’ ఫలానా అస్తిత్వ వాదినని ప్రకటించుకోకున్నా
సాహిత్య రస సృష్టిలో సామాజిక స్పృహ, కరుణ, మానవతావాదం అంతర్వాహినిగా చేసినా చాలు కదండీ.
శ్రీనివాసుడు గారు! ప్రసంగ వ్యాసంలో ఏమున్నదో అదే వున్నది.
ఫ్లీజ్ టేక్ థింగ్స్ యాజ్ దె అర్.
హెచ్చార్కె గారూ!
బావుందండీ! అయితే, మీరు చెప్పినట్లుగా బ్రాహ్మణ వర్ణాశ్రమ ధర్మం గొప్పదని, అందులో బ్రాహ్మణులు గొప్ప అనీ, వారికి మరియూ గోవులకు పూజలు చేయాలనే ధర్మాలను సమర్థిస్తున్నవారు, ఆ మాటలున్న పుస్తకాలను విమర్శించకుండా యధాతధంగా అనుసరించాలని సమాజ సంక్షేమానికి బ్రాహ్మణ ఆరాధనను కేంద్రం చేస్తున్నది వర్తమానంలో ఎవరు? బ్రాహ్మణ కులస్థులేనా?
వారే అయితే వారి భావజాలం, వారు ప్రచారం చేస్తున్న భావాలు ఎంతవరకూ ఇప్పటి సమాజంలో ప్రచలితమైవున్న సమస్త అసమానతలకు, వినాశనానికి సంపూర్ణంగానో, లేక పాక్షికంగానో, లేక మూలకారణంగానో పరిణమిస్తున్నాయో వివరించగలరా?
’’’’’’’’’’’’’’’’’’’’’’’’’’’’’’’’’’’’’
నిజంగా ఈ వినాశనానికి బ్రాహ్మణ కులస్థులే కారణమయితే వర్గశత్రువుని తుదముట్టిస్తే సమాజంలో సంక్షేమం వెల్లివిరుస్తుంది కదా?
అది జరగవలసింది భావవాదపరంగానా? లేక భౌతికవాదపరంగానా? (అంటే, తుపాకీగొట్టం ద్వారానా?)
ఈ విధంగా భౌతికంగా తుదముట్టించిన ప్రయత్నాలకు ఉదాహరణలను నేను మీకు పురాణాల్లో, ప్రపంచయుద్ధానంతర మానవ చరిత్రలో జరిగిన సంఘటనలు మీకు ఆసక్తి వుంటే తెలుపగలను.
********************************
నాకున్న పరిమిత అవగాహన మేరకు నాకు తోచిందేమంటే, భావవాదం, భౌతికవాదం ఒక నాణేనికి రెండు తలాలు. రెండింటినీ ఏ తలానికి ఆ తలం విడదీయనూ లేము, అలాగని రెండింటినీ కలిపి లోహం ముద్దగా చేయనూలేము. ఒకదాని ఉనికిని మరొకటి అంగీకరిస్తూ, సహిస్తూ రెండింటి మధ్యా సంభాషణ మాత్రమే సాధించగలం.
‘‘‘‘‘‘‘‘‘‘‘‘‘‘‘‘‘‘‘‘‘‘‘‘‘‘‘‘‘‘‘‘‘‘‘‘‘‘‘‘‘‘‘‘‘‘‘‘‘‘‘‘‘‘‘‘‘‘‘
మీరు భావవాదుల తోలువలచడం తేలికే, ఎందుకంటే వారిలో సహజంగానే సంవేదనాశీలత వుంటుంది. అదే భౌతికవాదులయితే తోలుమందం గనక ఏ ఖడ్డమృగానికో, ముళ్ళపందికో తోలుతీయడంలో ఎంత శ్రమపడాలో అంత శ్రమా మీరు పడవలసి వుంటుంది. అది కూడా మీరే చేస్తే చాలా సమతూకంగా వుంటుంది.
ఒకవేళ మీరు ఆ పని చేయలేకపోతే సహజంగానే సంవేదనాశీలురయిన భావవాదులు ఆ భారం నెత్తికెత్తుకోలరా అనేదే ప్రశ్న.
దళిత వాద, స్త్రీ వాదాల గురించిన. మీ నిర్వచనం సష్టంగా ఉంది. ఆ వాదాలను పక్క దారి పట్టియ్యడానికి ధనిక వర్గ. అబివృద్ధి నిరోధక. శక్తులు అక్కడ. ప్రవేశించాయి. మొత్తానికి వాదాల వివాదాలను చాలా వివరణాత్మకంగా చెప్పారు. ఈ మధ్య. వెన్నెల పత్రికలు నడుస్తున్న. చర్చకు సరైన జవాబు.
రామయ్య గారు! ఇక్కడి భాస్కర్ కె కల్లూరి భాస్కరం కాదనుకుంటాను. తను కె భాస్కర్ అనుకుంటాను. మీ ఇద్దరికీ చాల థాంక్స్.
ఎవరేనా తమ వాదమేదో ప్రకటించాలని, అలా ప్రకటించకపోవడం లోపమని నేను అనడం లేదు. తమ వాదమేమిటో బయటికి చెప్పిన రచయితలను ఆ కారణంగా పక్కన పెట్టే వారిని, ఆ కారణంగా ఈసడించే వారిని, అదేదోఈ క్షమార్హ విషయమైనట్టు మాట్లాడే వారిని…. ఇన్ని విధాలుగా వాదాలు వద్దు అని వాదించే వారినే నేను తప్పు పడుతున్నాను.
మరి మతాన్ని కూడా అలాగే( ఓ వాదం లాగే) చూడవచ్చా సర్
తిరుపాలు గారు, థాంక్యూ. వెన్నెల పత్రిక ఏమిటి? దానిలో చర్చ ఏమిటి? దయ చేసి లింక్ ఏమైనా వుంటే పంపగలరా, ఫేస్ బుక్ మెసేజ్ గానైనా. వీలు కాకుంటే, బాదర్ కాకండి.
సారీ సర్, అది వెబ్ పత్రిక. వెన్నెల కాదు. తప్పు పడింది.
Dear Sri HRK:
Thanks for elucidating your comments.
You might say that you used the Sanskrit Aesthetics as an illustration. Because there are a lot of self-styled- modernists, with different colors and shades of red, who deride and make fun of Aesthetics of the ancient Sanskrit scholars, to get some derisive laughter. If you have carefully read at least some of the aestheticians, you would know that they were serious writers of exemplary scholarship. If you find time just try reading Rahasekhara! You will be surprised to find bases for some of your arguments about “isms” in regard to literature. It may not be the right place to say, but it has become fashionable to make fun of classical aesthetics because they have some hidden aversion to their birth. But, the same people do not dare to criticize, or even speak lightly of Mathew Arnold or even T S Eliot, or the neo-Marxist-literary critic, Terry Eagleton. And, some of the elements expounded by Eliot in regard to poetry were neatly borrowed from Sanskrit Aestheticians. On that, I can have a debate with you in a different forum. Please remember that Classical Aesthetics is essentially “Science.”
Finally, a culture that forgets and belittles its classics and ancient heritage can never create great literature. And, you know what I mean.
Regards,
Veluri Venkateswara Rao
సాధారణంగా ఒకటి రాసి, ప్రచురించాక దాని మీద వచ్చిన ప్రశ్నలను వదిలేసి, తాంభోలాలిచ్చేశాను తన్నుకు చావండనే టాక్టిక్స్ నాకు ఇష్టం వుండదు. ఇక్కడ కొన్ని ‘ప్రశ్నలను’ పట్టించుకోవడం లేదు. ఎందుకంటే అవి వారి ప్రకటనలు మాత్రమే, నా రచన మీద ప్రశ్నలు, విమర్శలు కావు. వాటి జోలికి పోతే ఈ ప్రసంగ వ్యాసం ఉద్దేశం గంగలో కలుస్తుంది. మిత్రులు మన్నించగలరు.
భాస్కర్! మీ రెండో కామెంటు ఇప్పుడే చూశాను. మతవాదం అని ఒక మాటే వుంది కదా?
మతం ఒక వాదమే.
వాదాల్లో అన్నీ మంచివే వుండవు. కొన్ని చెడ్డ వాదాలు తాము కూడా వాదాలే అనే సంగతి చెప్పుకోవు, ఒప్పుకోవు. ఈ సంగతి రాశాను వ్యాసంలో.
ఇస్మాయిల్ గారిని వీటిమధ్య తీసుకురావడం వల్ల వారి కమ్యూనిస్ట్ వ్యతిరేఖత గురించి ఏమో కాని, వారి పట్ల మీ కున్న వైఖరి ఎక్కువగా కనబడినట్లుంది, వ్యాసంలో.
ఏమైనా నాకున్న అవగాహనా లోపంతో తప్పుగా మాట్లాడి వుంటే క్షమిస్తారని ఆశిస్తూ.
భాస్కర్! నౌ అయామ్ కన్ ఫ్యూజ్డ్.
, అండ్ ఐ ఎంజాయ్ ద కన్ఫ్యూజన్. ‘వారి పట్ల మీ కున్న వైఖరి ఎక్కువగా కనబడినట్లుంది, వ్యాసంలో ‘ అన్నారు మీరు. ఇస్మాయిల్ పట్ల నాకున్న వైఖరి ఏమిటంటారు? 
బ్రాహ్మణ వాదానికి, మగ దురాహంకార వాదాలకు మీ గుండెల్లో ఎంత పెద్దపీట వుందో, అదే స్థాయిలో ఇస్మాయిల్ వాదానికి(బహుశా కొంత వ్యక్తిగతంగా కూడా) వుందనే విషయాన్ని తిరుగులేకుండా స్పష్టపరచగలిగారు.
మీరెంత బలంగా, గట్టిగా ఒకవిషయాన్ని పట్టుకుంటారో,అంతే బలమైన అయోమయంతో దాన్ని పక్కకు కూడా నెట్టేస్తుంటారేమోనని అనిపిస్తుంది, ఓ సంవత్సరకాలంగా మీ వ్యాసాలను గమనిస్తున్నప్పుడు. కాకపోతే మీ అయోమయంలో కపటత్వం కాకుండా, అమాయకత్వం కనిపిస్తుండటం ఆకర్షణీయంగా అనిపిస్తుంది నాకు. కొన్ని విషయాలలో చాలా తెలివిగా వుంటారు, చాలా మందిని వదిలిపెట్టి, ఇక్కడ(చనిపోయిన) ఇస్మాయిల్ గారిని ఎన్నుకొని, వాడుకొన్నట్లు.( అది ఇప్పటికిప్పుడు ఎన్నుకోవడం అనేకంటే, చాలా కాలంగా పేరుకుపోయిన భావపరంపరైనా అయ్యివుండచ్చునేమో)
పై కామెంట్లో చివరి వాక్యాన్ని ఇక్కడికి కూడా కారీ చేస్తున్నాను.
భాస్కర్, మీరు ఒక పక్క నాది ‘తిరుగు లేని స్పష్టత’ అంటారు. ఇంకో పక్క ‘అయోమయం, అమాయకత్వం’ అంటారు. ఒక పక్క ‘అమాయకత్వం’ అంటారు. ఇంకో పక్క ‘తెలివిగా’ అంటారు. మాటలు మీ ఇష్టమా మిత్రమా? నేను (చనిపోయిన) ఇస్మాయిల్ ను వాడుకోడం ఏమిటి? నేను కోట్ చేసిన పుస్తకం బతికే వుంది. ఇస్మాయిల్ గొడుగు కింది యువ కవులు, యువ కవయిత్రులు బతికే వున్నారు. ఇస్మాయిల్ ‘కమ్యూనిస్టు వ్యతిరేకవాదం’ నేను తెచ్చి పెట్టింది కాదు. అది ఆయనలో వుంది అని నిరూపించాను. ఇందులో నాకు ‘వ్యక్తిగతం కూడా’ ఏమిటి? నాలో పేరుకుపోయిన భావపరంపర ఏమిటి? ఏమిటీ వైల్డ్ ఆరోపణలు? ఏడాది కాలంగా నన్ను ఫాలో అవుతున్నారుగా, ఏమైనా చెప్పదలిస్తే నేరుగా చెప్పండి. ఆయనపై గాని, ఆయనను అనుసరించే వారిపై గాని అన్యాయమైన ఆరోపణలు ఏమైనా చేశానా? ‘వ్యక్తిగతం’, ‘అయోమయం’, ‘గుండెల్లో’ ఏదో వుండడం వంటి నిరూపణ వీలు కాని పదాలతో ఊదరగొట్టడం చిరకాలంగా సాగుతున్న చెడు విద్య.
కాస్తంత ఎక్కువ అనవసర ఉద్వేగపు అలజడికి లోనైనట్లున్నాను మరోసారి,
నా అవగాహనా రాహిత్య వ్యాఖ్యలకు క్షమిస్తారని ఆశిస్తాను సర్.
ప్రియమైన శ్రీ కె. భాస్కర్ గారు,
తెలుగు సాహిత్యంపై చెరగని ముద్ర వేసిన కాకినాడ పెద్ద ఇస్మాయిల్ గారిలో ( వారు, కమ్యూనిజాన్ని కలవరించిన విశాఖ త్రిపుర గారు మాంచి దోస్తులండి ) ‘కమ్యూనిస్టు వ్యతిరేఖత’ లాంటిది ఉన్నదనే ఆరోపణ ఈనాటిదో, కొత్తగా హెచ్చార్కె గారి నుండి వచ్చిందో కాదనుకుంటానండి. తన వాదనలో చాలా మందిని వదిలిపెట్టి హెచ్చార్కె గారు ఇస్మాయిల్ గారినే ఎందుకు ఎన్నుకోవాలంటే వారొక బలమైన ప్రతీక కాబట్టి.
ఇస్మాయిల్ గారి కోట్స్ మచ్చుకి కొన్ని
” ప్రతిదేశంలోనూ అభ్యుదయం పేరనో, విప్లవం పేరనో రచయితల సంఘాలు ఏర్పరచి, రాజకీయ ప్రయోజనాలకు ఉపయోగపడని సాహిత్యం పనికిమాలినదని యువ రచయితలకు నూరి పోసి వాళ్ల చేత నినాద ప్రాయమైన శుష్కరచనలు రాయించి పార్టీ ప్రచారం చేయించుకొంటున్నారు. సాహిత్యంలో రాజకీయ కాలుష్యాన్ని మొదట్నించీ ఎదిరిస్తూ వచ్చాను. కమ్యూనిష్టు ప్రభావం వల్ల ఎంతో మంది యువరచయితలు, జబ్బుపడి సాహిత్యపరంగా శవ ప్రాయులయ్యారు. ఆ అకవిత్వ కల్మషం దేశమంతా అలముకొంది. ఈ వెల్లువ ఇంకా తగ్గినట్టు లేదు. దీనికి వ్యతిరిక్తంగా, అంటే సాహిత్యంలో స్వేచ్ఛకోసమూ, రచయితల వ్యక్తి ప్రాధాన్యాన్ని ఉగ్గడిస్తూనూ, నలభైయ్యేళ్ల బట్టి పోరు సాగిస్తున్నాను.” ~ కవి ఇస్మాయిల్ గారు
•కవిత్వమనేది కవి సంపూర్ణ అస్తిత్వంలోంచి ఉద్భవిస్తుంది. నేను బ్రాహ్మణుణ్ణి లేదా దళితుడిని అని జీవితాన్ని కుంచింపజేసుకున్నవాడు కవిత్వమేం రాయగలడు? ~ కవి ఇస్మాయిల్ గారు
http://pustakam.net/?p=2021
రామయ్య తమ వుటంకింపులతో భాస్కర్ వంటి మిత్రుల ‘ఉద్వేగ’ సందేహాలు తీర్చారు
. ఇస్మాయిల్ వాదం ఏమిటో మిత్రులకు మరింత బాగా తెలిసుంటుంది. థాంక్స్, రామయ్య గారు! ఇస్మాయిల్ మనకున్న గొప్ప కవుల్లో ఒకరు. కాని, ఆయన ఎవర్నీ దేన్నుంచీ విముక్తి చేయలేదు. తనదైన ఒక వాదాన్ని నిర్మించుకున్నారంతే. నేరుగా ‘జెన్’ చెబితే ఎవరూ వినరు. మెట్ట వేదాంతం అంటారు. దానికి కమ్యూనిస్టు వ్యతిరేకత మసాలా దట్టించడం వల్ల ఆయన గ్యాలరీ పరిధి పెరిగింది. అప్పటికే తయారుగా వున్న ఒక వర్గం ఫట్ మని చేతికి అందింది.
తమను తాము బ్రాహ్మణులు అనుకున్న బ్రాహ్మణుల నుంచే భారతం వంటివి వచ్చాయి. వాటిని టూత్ అండ్ నెయిల్ ఎదిరించే వాళ్ళం కూడా అవి గొప్ప కావ్యాలు కాదని అనం. మరి ఈయన…. అలాంటి వాడు ‘కవిత్వమేం రాయగలడు’ అనేస్తాడేంటి? నిజానికిది వాళ్లను అనడం కాదు. వాళ్లను అంటున్నట్టు కనిపిస్తూ దళితులను అనడమే. ఇస్మాయిలేయులకు ఇలాంటి ఆలోచనలు రావా? వచ్చినా కన్వీనియెంట్ గా చాప కిందికి తోసేస్తారా?
జాగ్రత్తగా చదవాల్సిన, రాయల్సిన, అర్థం చేసుకోవల్సిన అవసరపు ప్రాముఖ్యతను గుర్తుచేసిన రామయ్యగారికి, హెచ్చార్కె గారికి ధన్యవాదాలు.
ఇస్మాయిల్ గారి ఇంటర్వ్యూలు, రచనలు కొన్ని ఈ లింకులో చదవచ్చు (ఇంతక ముందు వారి ఇంటర్వ్యూలు చదవని నాలాంటి వారికి ఉపయోగకరం అనే ఉద్దేశ్యంతో)
http://eemaata.com/em/library/karunamukhyam/940.html
అన్ని గొప్పలు ఒక చోట ఉండవు. అది ఇస్మాయిల్ అయినా మరొకరైనా . ఆయన కవిత్వం చూసి మురిసే వారికి వారి బావ జాలం అవసరం లేదు. కవిత్వం తో పాటు భావజలాన్ని కూడా పరిగణించే వారికి ఆయనలో పెద్ద గొప్ప కనిపించక పోవచ్చు. ఎవరినైనా మనకున్న దృక్పధం తో చూస్తాం. అది అసమగ్రం అయినపుడు అవతలి వాళ్ళు ఎత్తి చూపిన లోపాలను జీర్ణించుకోలేము.
అనకూడదు గానీ, శ్రీ హెచ్చార్కె గారు ఏదో confused మాస్టారుగా కనిపిస్తున్నారు ..క్షమించండి ఇలా నాకనిపించినందుకు …. ఈ వ్యాసంలో క్లారిటీ పూజ్యం….హెచ్చార్కె చెబుతున్న వాదాల వేదాలు fragmented సమాజానికి ఉపనిషత్తుల వంటివి గాదా? సామాజిక విప్లవాన్ని వాయిదా పడేయడమే వీటి లక్ష్యం గాదా?…అలంకార శాస్త్ర పరిణామాన్ని( పండితుల్ని) ఉదాహరణగా తీసుకోవడమే శుద్ధ తప్పు….ఇంకోటి దొరకలేదు కాబోలు వీరికి? ఏమైనా ఒక అనిర్దిష్టతా వ్యాసాన్ని అంతే అనిర్దిష్టతా చర్చనీ కొనసాగింగించటం ….ఎందుకో మరి…. అర్థంకాని నా అజ్ఞానికి క్షంతవ్యుడను.
హెచ్చార్కె గారి వ్యాసం ప్రతిపాదించిన దాని ప్రకారం తెలుగు సాహిత్యంలోని వాదాలలోని రెండు రకాల్లో మొదటిది భావ వాదం, రెండవది భౌతిక వాదం.
భావ వాదం : కళ్ల ముందు వున్న జీవితం, అనుభవించిన జీవితం…ఇవి కాదు, భావాలే కవిత్వం అనే వాదం.
కవిత్వానికి ‘వాదం’ వద్దంటూ అమాయకంగా కనిపించే ఆ బ్యారికేడు వెనుక నుంచి అది ప్రజానుకూల వాదాల మీద దాడి చేస్తుంది.
స్త్రీలు, దళితులు, శ్రామికులు తమ తమ బంధనాల నుంచి విముక్తి కోసం పోరాడుతున్న కాలంలో భావ వాదం ఆ సంగతులేమీ మాట్లాడకపోగా… స్వేచ్ఛకు వున్న పరిమితులను రొమాటిసైజ్ చేశారు. ఆ తరహా ‘శుద్ధ ఆనంద వాదా’న్ని బహిరంగంగా ఓనప్ చేసుకోలేకనే, వీరు ఏ వాదం వద్దనే వాదం వెనుక దాక్కుంటున్నారని హెచ్చార్కె గారి అభియోగం.
భౌతిక వాదం : భౌతిక జీవితం, దైనందిన జీవితం లోని సుఖ దుఃఖాల్ని వ్యక్తం చేస్తూ, సుఖాల్ని పెంచుకుని, దుఃఖాల్ని తగ్గించుకునే దిశగా.. జరిగే మానవ ప్రయత్నాలకు ప్రోత్సాహమిచ్చే వాదాలైన ప్రగతి శీల ఉద్యమ వాదం (ప్రోగ్రెసివిజం), దిగంబర కవితోద్యమం రూపంలోని విధ్వంస వాదం (నిహిలిజం), అది నిర్దిష్ట రూపం ధరించిన విప్లవ వాదం.
దోపిడి నుంచి విముక్తి అవసరం. వర్గ చైతన్యమే విముక్తికి దారి తీస్తుంది. స్త్రీలు, దళితులు, శ్రామికులు, ఇతర మైనారిటీలు ఉమ్మడి అంశాలపై ఏకీకృత ఉద్యమాలు చేయాలని ప్రతిపాదించిన హెచ్చార్కె గారి ప్రసంగంలో క్లారిటీ పూజ్యం అనటం భావ్యమా రమాకాంత్ గారు. అవి fragmented సమాజానికి ఉపనిషత్తుల వంటివా కాదా అనే వాదన కంటే వాటి ఏకీకృత ఉద్యమాలు సామాజిక విప్లవానికి దోహదం చేస్తాయా లేదా అని ఆలోచించమని విజ్ఞప్తి.