“Every writer needs another set of eyes.”
అన్నాడట The Atlantic పత్రిక సంపాదకుడు విలియం విట్ వర్త్ ఒక సందర్భంలో! ఇప్పుడు అదే మాటని తెలుగులో స్త్రీల సాహిత్యం గురించి ఆలోచిస్తున్నప్పుడు గుర్తు చేసుకోక తప్పడం లేదు. తెలుగు సాహిత్యానికి కొత్త చూపునిచ్చి, కొత్త దిగంతాన్ని చూపించిన స్త్రీల సాహిత్యం నిజానికి 1980ల తరవాతనే మొదలయింది. అప్పటి వరకూ పురుష నేత్రాలతో మాత్రమే అక్షరాల్ని చూడడం అలవాటయిన లోకానికి ఇంకో జత కొత్త కళ్ళు తప్పనిసరయ్యాయి. అయితే, ఇప్పటికీ ఈ కొత్త వాస్తవికతని చూడలేకపోవడమూ, చూసినా చూడనట్టు వుండడమూ అలవాటయిన అంధత్వం లేకపోలేదు. ‘అబ్బే…సాహిత్య వాక్యానికి లింగబేధం ఆపాదించలేమని’ కుటిల వచనాలు పలికే మగదొరలదే ఇంకా ఈ సగలోకం!
భాష అనేది దానికదే స్వతంత్ర వ్యవస్థ కాదు. అది దాన్ని పుట్టించిన సామాజిక వ్యవస్థకి కట్టుబడి వుంటుంది. ఆ సమాజానికి పడీ పడీ చాకిరీ చేస్తుంది. దానికి సంబంధించిన ప్రతీకల్నీ అర్థచ్ఛాయల్నీ అనివార్యంగా మోసుకు తిరుగుతుంది. ఈ క్రమంలో భాష తన అర్థనారీశ్వరత్వాన్ని కోల్పోయింది. పురుషుడి తిరుగులేని ఆయుధంగా మారింది. మా రాత్రుల్ని మాకివ్వండి అన్నట్టుగా… మా భాషని మాకివ్వండి…అంటూ స్త్రీలు మొదట్లో కొంత బతిమిలాడుకోవాల్సి వచ్చింది. కానీ, అలా బతిమిలాడుకుంటే దక్కిన భాష పరాధీన. ఈ పరాధీన అక్షరాలు అక్కరలేదు అని ప్రకటించి మాకంటూ ఒక కొత్త నిఘంటువు రాసుకుంటాం అని తెలుగు మహిళ 1980ల తరవాతనే సాహంకారంగా నిలబడింది తన అక్షరాల మీద తాను! తెలుగు భాషకి తన భావాల వ్యక్తీకరణకి అనువయిన చట్రం లేదనీ, తగిన పదజాలం లేదనీ తెలుగు కవయిత్రులు ధిక్కార స్వరంతో పలికారు. ఈ స్త్రీ చైతన్య మలుపు లేకపోతే తెలుగు సాహిత్యం ఎలా వుండేదా అని ఆలోచించినప్పుడు అది పాతాళం కింద ఎక్కడో వుండేదని సమాధానం చెప్పడం కష్టమేమీ కాదు.
ఒక స్త్రీ తానే గొంతు విప్పి తనదయిన వాక్యం రాయనంత కాలం ఎంత మంది చలాలు వచ్చినా లాభం లేదు. ఒక స్త్రీ తానే పరిగెత్తుకు వచ్చి వూరేగింపులో మొదటి వరసలో నిలబడనంత కాలం ఎన్ని సంస్కరణలొచ్చినా వాటికి ఇసుమంత ప్రయోజనమే వుండదు. సామాజిక బహిరంగ ఆవరణలన్నీ పురుష స్వరాలతో క్రిక్కిరిసి వున్నప్పుడు పీలగా అయినా సరే స్త్రీ గొంతు వినిపించనంత కాలం ఆ సామాజికతలో న్యాయమూ ధర్మమూ అవిటివే అవుతాయి. స్త్రీ తన వేదనని తానే చెప్పుకోగలగాలి. తనపై పీడనని తానే ప్రతిఘటించాలి. నిర్హేతుక పరదాల చాటున తనని దాచేస్తున్న అహంకారాన్ని తానే చీల్చి చెండాడాలి. ఈ పదజాలం పరుషంగా వినిపించవచ్చు. ఇందులో సాహిత్య సున్నితత్వం లేదని భావుకులకు రవంత బాధ కలగవచ్చు. కానీ, సమాజంలో ఒక సగం చిమ్మ చీకటిలాంటి నిశ్శబ్దంలోకీ, రాయలేని తనంలోకీ నెట్టివేయబడ్డప్పుడు ఇంతకంటే పదునయిన భాష వాడలేకపోతున్నందుకు, నిజానికి ఈ భాష అసమర్థతకు, సిగ్గులేని తనానికి సిగ్గేస్తోంది. ఈ భాషని పిరికి భాషగా మార్చిన పురుషాహంకారం మీద కోపం కట్టలు తెంచుకుంటోంది.
కానీ, ఈ పాతిక ముప్పయేళ్లలో అస్తిత్వ వాదాల వ్యక్తీకరణ పదును వల్ల తెలుగు సాహిత్యం వొక్కసారిగా వందేళ్లు ముందుకు దూసుకుపోయింది. స్త్రీలూ, దళితులూ, ముస్లింలూ తీసుకువచ్చిన కొత్త ఆయుధాలు తెలుగు సాహిత్య భాషకి నిస్సందేహంగా కొత్త చూపునీ, శక్తినీ ఇచ్చాయి. ఇందులోనూ స్త్రీలకి సింహ వాటా దక్కి తీరాల్సిందే. సరయిన సమయంలో సందర్భంలో అంటే- 1980లలో- స్త్రీ వాదమే వచ్చి వుండకపోతే తెలుగు సాహిత్యం చీమూ నెత్తురూ లేకుండా పడి వుండేది. తెలుగు భాష పురుషాహంకారంతో లేని ఛాతీని విరగచాచుకుని బేషరంగా తిరిగేది.
ఈ సారి ‘వాకిలి’లో మీరు వినబోతున్న ఈ స్త్రీ స్వరాలు కేవలం ప్రేమగీతాలు కాదు, లాలి పాటలు కాదు, జోల పాటలూ కాదు. కాకమ్మ కబుర్లు కావు, కాకరకాయ కథలూ కావు. అల్లిబిల్లి వూహల నవలా మల్లికలూ కావు.
రేవతీ దేవి ఒక కవితలో జాలిగా పాడుకున్నట్టు స్త్రీ అంటే “ఒకానొక బలహీనతకి లొంగిపోయిన ఆశాగ్ని రేణువు” కాదు. నిజమే, మన దగ్గిర ఈ కాసిని అక్షరాలు తప్ప ఇంకేమీ లేవు. ఏం చెప్పుకున్నా అక్షరాలకే కదా చెప్పుకోవాలి! కానీ, ఒక నమ్మకంతో చెప్పుకోవాలి చెప్పుకునేది ఏదయినా, ఒక నిబ్బరంతో రాసుకోవాలి రాసుకునేది ఏదయినా! రేవతీదేవి మాటల్లో చెప్పాలంటే:
ఒక్క ఉదుటున చిచ్చుబుడ్డిలా ఎగిసిన ఈ చైతన్యం
నన్ను నేను తొలిసారిగా చూసుకున్న ఈ క్షణం
నేను బతికున్నట్టు తెలిసిన ఈ క్షణం నుంచి
నేనేం చేసినా చెయ్యకపోయినా
అందుకు బాధ్యత నాదే…
అనుకుని ముందుకు వెళ్ళాలి. ఆ బాధ్యత వొక జ్వాలగా రగులుతున్నంత కాలం -నిజం చెప్పాలంటే, తెలుగు సాహిత్యంలో పోయిన పాతికేళ్లే కాదు, వచ్చే పాతికేళ్లు కూడా స్త్రీలవే!
* * *
ఇక కొన్ని ‘వాకిలి’ కబుర్లు: ఈ ‘వాకిలి’ బృందం ఎవరెవరా అని రెండు నెలలుగా సాగుతున్న మీ ఎదురుచూపులకు ఇక తెరపడినట్టే. ‘వాకిలి’ కథలూ వచన విభాగానికి ఇక నించి సుజాత బెడదకోట, కొల్లి ప్రవీణ సంపాదకులుగా వ్యవహరిస్తారు. కవిత్వ విభాగానికి నారాయణస్వామి వెంకటయోగి, కాసుల లింగా రెడ్డి సంపాదకులుగా వుంటారు.
గమనిక:
అనివార్య కారణాల వల్ల ఈ నెల అఫ్సర్ గారి శీర్షిక ‘ఆనవాలు’ అందించలేకపోతున్నాం.
ముఖచిత్రం: Mandira Bhadhuri
స్త్రీవాద కవిత్వ ప్రభావమూ, మేలు చదువులందించిన స్ఫూర్తీ కలగలిసి, గత పాతిక సంవత్సరాలుగా తెలుగుసాహిత్యంలో స్త్రీల గొంతుకలు బలంగా వినిపిస్తున్నాయనడంలో ఎంతమాత్రం సందేహం లేదు. ఒక రకంగా చెప్పాలంటే ఎన్నాళ్ళబట్టో అణగదొక్కిన Spring దానిమీద పనిచేస్తున్న ఒత్తిడి తప్పించగానే ఎలాగైతే రెట్టింపు వేగంతో తన యధాస్థితికి చేరుకుంటుందో అంత వేగంగా స్త్రీలు గతించిన కాలాన్ని make up చెయ్యడానికా అన్నట్టు సుకుమార భావనలనుండి పదునైన విషయాలదాకా, అంతర్గత సంఘర్షణలనుండి సమాజపు నిర్భందాలదాకా, తమదైన రీతిలో మంచి వైవిధ్యం, పరిణతి, ఆలోచనలలోతు, సునిశితమైన అవగాహనతో కూడిన రచనలతో తెలుగు సాహిత్యం సుసంపన్నం చేశారు. మీ ఎడిటొరియల్ బోర్డులో ఇద్దరు స్త్రీలుండడం మీరుమాటలలోనే కాదు చేతలలో కూడ ఈ స్ఫూర్తిని ప్రకటిస్తున్నారన్నదానికి నిదర్శనం. అందుకు మీకు హృదయపూర్వక అభినందనలు.
నా సహ సంపాదకులైన చిరకాల మిత్రుడు నారాయణ స్వామి కి, కొల్లి ప్రవీణ, సుజాత బెడద కోట గార్లకు శుభాభినందనలు. పత్రిక మరింత జవజీవాలతో ముందుకు తీసుక పోదాం
please publish emails and phone numbers of all the writers at the bottom of the article who dont have no objection. it well spread a good literary atmosphere.
“ఒక స్త్రీ తానే గొంతు విప్పి తనదయిన వాక్యం రాయనంత కాలం ఎంత మంది చలాలు వచ్చినా లాభం లేదు. ఒక స్త్రీ తానే పరిగెత్తుకు వచ్చి వూరేగింపులో మొదటి వరసలో నిలబడనంత కాలం ఎన్ని సంస్కరణలొచ్చినా వాటికి ఇసుమంత ప్రయోజనమే వుండదు.” అక్షర సత్యాలు. ఎడిటోరియల్ పరిపుష్టంగా ఉంది.
>> తెలుగు సాహిత్యానికి కొత్త చూపునిచ్చి, కొత్త దిగంతాన్ని చూపించిన స్త్రీల సాహిత్యం నిజానికి 1980ల తరవాతనే మొదలయింది. >>
మీ వ్యాఖ్య కవిత్వానికి మాత్రమే వర్తిస్తుంది!
ఎందుకంటే స్త్రీల దృష్టి కోణాన్ని రచయిత్రులే బలంగా ప్రతిఫలించిన కథలూ, నవలలూ తెలుగులో 1980కి ముందే, ఇంకా చెప్పాలంటే అప్పటికి దాదాపు పాతికేళ్ళకు ముందునుంచే ఉన్నాయి కాబట్టి!
నవలల విషయమే చూస్తే… డా. శ్రీదేవి గారి కాలాతీత వ్యక్తులు-(1957-58), రంగనాయకమ్మ గారి పేకమేడలు- (1962), స్వీట్ హోమ్ (1967) వీటిలో స్వాభిమానం, స్వతంత్ర దృక్పథం, పురుషుల పెత్తనాలపై నిరసనా కనపడతాయి. ఇక రంగనాయకమ్మ గారి జానకివిముక్తి (1977) ని విస్మరించలేం. లత, వాసిరెడ్డి సీతాదేవి గార్ల కొన్ని రచనలు కూడా ఈ కోవలోకి వస్తాయనుకుంటాను.
‘ఒక స్త్రీ తానే గొంతు విప్పి తనదయిన వాక్యం రాయనంత కాలం ఎంత మంది చలాలు వచ్చినా లాభం లేదు’ అనే వాక్యాన్ని బట్టి ఈ సంపాదకీయం తెలుగు కవిత్వానికి మాత్రమే పరిమితమైనది కాదని అర్థమవుతుంది.
చలం (1894- 1979 ) జీవితకాలంలోనే – 1980కి ముందే- తెలుగులో రచయిత్రులు పురుషాధిక్యతపై నిరసనా, ధిక్కారం వ్యక్తం చేశారనీ, స్వీయ ఆకాంక్షలతో సొంత గొంతు వినిపించారనీ గుర్తు చేయటానికే ఈ వ్యాఖ్య !
మా మనవడు స్కూల్ బస్ డ్రైవర్..50ఏళ్ళామె. ఏ పార్కింగ్ లాట్ టికెట్ కౌంటర్లోకి తొంగిచూసినా మనకి కనిపించేది ఒక స్త్రీ మూర్తే. ఇక దుకాణసముదాయాల ఫ్రంట్ ఆఫీసులనుంచి..విమానాలతయారీ వర్కషాప్(బోయింగ్..విమానాల తయారీ కర్ఖానాకి వెళినప్పుడు గమనించాను) గైడ్ ల దాకా సర్వే సర్వత్రా ఒక ప్రమీలసామ్రాజ్యంలాగా అగుపిస్తుంది ఇక్కడ..అమెరికాలో. ఇది అమెరికాను పొగడటం కాదు..చైతన్యవంతమై..హక్కుల సాధనకోసం..అలవాటులేని కాఠిన్యాన్ని అలవరచుకున్న ఆడపడుచులను అభినందించడం.పరువుహత్యలు..ప్రేమలపేరుతో ఆసిడ్ దాడులు..కట్నాలకోసం వేధింపులు..స్త్రీభ్రూణహత్యలు..ఆడపిల్ల అమ్మకాలు..కార్యక్షేత్రాలలో లైంగిక వేధింపులు లాంటి వార్తలు వినపడని మంచిరోజులు మనదేశానికి ఎప్పుడొస్తాయో!చలాల వల్లే పరిష్కారాలు సాధ్యం కాకపోవచ్చు కానీ చలం హృదయీయుల సహానుభూతి..సహకారం..స్వచ్చందంగా అందివస్తే ..వద్దనకండి.Female Factor ని over-senitized చేయడం..అబలత్వాన్ని మరో కోణంనుంచీ ప్రదర్శించినట్లే అవుతుంది కదా!సగమేమిటి..రెండో సగం మాత్రం..ఆమె చాయ కాదా ఏమిటి!దైహికంగా మినహాయిస్తే స్త్రీ నిశ్చయంగా ఒక మహాశక్తే!
మహిళలకు అన్యాయం జరిగింది అని తెలియగానే చాలమంది మహిళా నాయకులు మనకెందుకు లే అని ఊరుకుంటారు.. స్వంతఊరు లో ఏమి జరిగినా తెలియని విధంగానే ప్రవర్తిస్తారు.. వారు ప్రతినిధిగా వ్యవహరిస్తున్న రాజకీయ పార్టీకి చెందిన నాయకుల పిల్లలో, బంధువుల పిల్లలో అమ్మాయిలను వేధించడం కేసులలో ఉంటారు.. లోపాయికార ఒప్పందాలతో వారు అతని రక్షించడానికే చూస్తున్నారు.. అదే దేశ రాజధానిలోనో, రాష్ర్టరాజధానిలోనో మర`క జిల్లాలో సంఘటనలు జరిగినపుడు మాత్రం చాలా ఘాటుగా ఖండించడం డిమాండ్ చేయడం ధర్నాలు చేయడం క`వ్వ`త్తుల ప్రదర్శనలు చేస్తున్నారు.. ఇద స్పందన వాళ్ళ ఊళ్ళో సంఘటనలు జరిగినపుడు కూడా స్ధానికులు స్పందించితే నిందితులు భయపడతారు.. సిగ్గు పడతారు… ఇంటి ముందుకు వచ్చి మరీ పరువు తీస్తారనే భయం ఉంటుంది.. ఆ దిశగా మహిళలను పూర్తి స్ధాయిలో చైతన్యవంతులను చేయాలి.. ఆకాశంలో సగం.. కాదు… నేలమీద సగం కాదు.. పూర్తి స్దాయిలోనే మహిళలకు సాధికారత కల్పించాలి… ఇది హక్కు… 9395146294 గుడిపూడి గోపాలక=ష్ణ… రాజమండ్రి. gudipudig@yahoo.com
మన దగ్గిర ఈ కాసిని అక్షరాలు తప్ప ఇంకేమీ లేవు. ఏం చెప్పుకున్నా అక్షరాలకే కదా చెప్పుకోవాలి! కానీ, ఒక నమ్మకంతో చెప్పుకోవాలి చెప్పుకునేది ఏదయినా, ఒక నిబ్బరంతో రాసుకోవాలి రాసుకునేది ఏదయినా!
నిజమే.. కొత్త పదాలు కొత్త వాక్యాలు.. నిర్మింఛుకోవాలి
నేనేం చేసినా చెయ్యకపోయినా
అందుకు బాధ్యత నాదే…
అని మనస్ఫూర్తిగా ఎంతమంది అనుకోగలుగుతున్నారు.. బ్లేం గేంస్ లోంచి బయటకు వస్తే గానీ అవకాశాల ఆకాశం కనిపించదు.. దాని నీడలో ధైర్యాల పాల పుంతలు తోడుకుంటూ వెళ్ళగలిగే క్షణాలు చాలు జీవితాన్నే మార్చేసే కొత్త నిఘంటువులు రాయడానికి.