వ్యాసాలు

ఆకాశంలో ఇద్దరు సూర్యులు ఉండటం అసంభవమేమో కానీ యే సాహిత్యవినీలాకాశంలోనైనా ఒకరిద్దరు కాదు అనేక సూర్యులు ఉండవచ్చు. నిజానికి సాహిత్యంలో ఒకరు గొప్ప, మరొకరు తక్కువ అని చెప్పే ప్రమాణాలేవీ కూడా కొరగావు. మరి ఆ శీర్షికకు అర్థం ఏమిటి? – అంటే అది ఆ కవుల మధ్య పోటీ కానీ పోలిక కానీ కాదు, అదొక అనుశీలనాపద్ధతి అని చెప్పవలసి వస్తుంది. అలా సంస్కృత సాహిత్యంలో ఇద్దరు కవుల ఒరవడిని, వారి కవిత్వ రీతులను, వారి కవిత్వపు లక్ష్యాలను కొంతవరకూ అర్థం చేసుకునే ప్రయత్నమే ఈ వ్యాసలక్ష్యం.

ఆ ఇద్దరు కవులలో భాసకవి పూర్వుడు. కాళిదాసుది తరువాతి కాలం. కాళిదాసు భాసుని ప్రథితయశసుడని కీర్తించాడు.

కథ వెనుక కథలు, ఆ కథల వెనుక తొంగిచూచే చరిత్రా…:

భాసుని కొన్నినాటకాలలో అక్కడక్కడా అర్థం కాని సన్నివేశాలు లేదా ఏదో తెలియని కథలను ఉద్దేశించిన మాటలు అగుపిస్తాయి. దీనికి కారణాలు రెండు. మొదటిది – భాసుని కాలానికి రామాయణ, భారతాదులతో బాటు ఉదయనుని కథాకలాపాలు మౌఖికంగా వ్యాప్తి చెంది ఉండుట. రెండు – భాసుడు కాలంలో సంస్కృతనాటకాలు విరివిగా ప్రదర్శిస్తూ ఉండే సంభావ్యత. ఉదయనచరిత్రలో కొంతభాగమే నాటకంగా కవి స్వీకరించాడు కనుక అక్కడక్కడా ఉదయనునికి సంబంధించిన ఇతర కథలను అన్యాపదేశంగా సూచించి వదిలేశాడు. మౌఖికసాహిత్యవాప్తి కారణంగా నాటి ప్రేక్షకులకు ఆ కథలు సుపరిచితమే కాబట్టి నాటకంలో అలాంటి సూచనలను వారు పట్టించుకోకపోవడం జరిగి ఉంటుంది.

స్వప్నవాసవదత్తమనే నాటకం భారతీయనాట్యకళకు కాణాచి. కాళిదాసుతో మొదలుకుని దిజ్ఞాగుడు, భవభూతి, హర్షవర్ధనుడు ప్రభృతులైన ప్రసిద్ధ నాటకకర్తలకు స్వప్నవాసవదత్తమ్ ప్రేరణ కలిగించినట్లు తెలుస్తుంది. భారత నాట్యకళను పరిపుష్టం చేసి, మార్గనిర్దేశకత్వం చేసిన ఘనుడు భాసకవి. భాసుని నాటకాలన్నింటినీ కలిపి భాసనాటకచక్రంగా వ్యవహరిస్తారు.
పూర్తిగా »