నా వ్యక్తిగత దృక్పథం లోంచి ఆయన శాపగ్రస్తుడై జన్మించిన కిన్నరుడో , విద్యాధరుడో. పూర్వ జ్ఞానం లేదు, లేకనూ పోలేదు. ఆకాశ గంగా నిర్మల ధారలు, దేవ పారిజాత వృక్ష ఛాయలు, మానవ కంఠాలలో పలకని దివ్యతరమైన సంగీతం , ఇవన్నీ స్ఫురించీ స్పష్టమవని అయోమయం , కొన్ని మధుర కటుత్వాలు, , కొన్ని జ్వరిత స్వప్నాలు, మరి కొన్ని భ్రాంతులూ సాక్షాత్కారాలూ. .. వాటిలోంచి పుట్టిన కవిత్వ సౌందర్యం.
ఇంద్రజాలపు గవాక్షాలలోంచి ఆ నిషిద్ధ సముద్రాల పొంగే నురగలు, చేరరాని గంధర్వలోకాలు.
ఇరవై ఐదేళ్ళ జీవితవ్యవధిలో కిక్కిరిసిపోయిన శోకాలూ తీవ్రతలూ స్నేహాలూ అనురాగం…. కొన్ని దోసిళ్ళ సన్నజాజులూ కొన్ని గుప్పెళ్ళ విరజాజులూ …వెరసి యాభై మూడు పద్యాలు, మిగిలాయి.
ఇంగ్లీష్ రొమాంటిక్ కవులలో అందరికన్న ఆఖర్న జన్మించి ముందుగా గతించినవారు జాన్ కీట్స్.
పదిహేడవ శతాబ్దపు చివరలో ఉధృతమైన ‘ Age of enlightenment ‘ ’ పాశ్చాత్య మేధోవిప్లవాలలో ముఖ్యమైనది. అంతకు ముందే ఏర్పరచిన మతపు, రాజకీయపు నియమాలూ నిబంధనలూ వీటిని పక్కకు పెట్టి సొంత మేధతో ఆలోచించమని ఎలుగెత్తిన ఇమాన్యుయేల్ కంట్[ ' The Critique of pure reason ‘ రచయిత ]వంటివారు కొన్ని సంకెళ్ళను తెంచారు. కాని అన్నిటినీ రీజన్ తో ముడిపెట్టట మూ బంధనమనీ మనిషి శక్తిని కుంగదీస్తోందనీ ఊపిరి ఆడనీయటం లేదనీ ఆ కొత్త సంకెళ్ళనూ తెగగొట్టినది రొమాంటిక్ మూవ్ మెంట్.
మానవ ఉద్వేగం, ఊహాశక్తి, వైయక్తికమైన అనుభూతి, స్వేచ్చగా విస్తృతంగా దాన్ని వ్యక్తీకరించటం, ఆదర్శాలు…స్థూలంగా వీటి పైన ఆధారపడినది రొమాంటిక్ కవిత్వం.
పద్నాలుగు పదిహేనేళ్ళ వయసులో వర్జిల్ కి అభిమాని అయారు. పదహారేళ్ళప్పుడు ఎడ్మండ్ స్పెన్సర్ దీర్ఘ కవిత ‘ ద ఫెయిరీ క్వీన్ ‘ కి విపరీతంగా ఆకర్షితులయారు. అందులోని ఛందస్సునూ అనుసరించే ప్రయత్నం చేశారు, తన మొదటి పద్యమూ దాని గురించే. మానవ జీవితపు అత్యున్నతమైన ఘనతలను కీర్తించటం ఆ కవిత్వపు లక్ష్యంగా స్పెన్సర్ స్వయంగా చెప్పుకున్నారు. ఆ ప్రభావం కీట్స్ భావధారను బలంగా మలచింది.
గ్రీక్ పురాణ గాథలు కీట్స్ కవిత్వంలో పదే పదే కనబడతాయి. ఇంగ్లీష్ లో అనువదించబడిన గ్రీక్ సాహిత్యం తో బాటు గ్రీక్ శిల్పం కూడా అద్భుతంగా తోచింది. గ్రీక్ భాష రాని కీట్స్ అంత అందంగా పద్ధతిగా ఆ దేవతల గురించి ఎలా రాయగలిగారని షెల్లీ ని ఎవరో అడిగినప్పుడు ” he is Greek ” అని జవాబిచ్చారట. చంద్రుడినీ అరణ్యాన్నీ ఇతర ప్రకృతి భాగాలనూ మానవరూపంలో భావించటం , సౌందర్య స్పృహ, పొంగి పొరలే జీవన కాంక్ష..ఇవన్నీ గ్రీక్ లక్షణాలు గా చెప్పబడినాయి. స్థలం దృష్ట్యా గ్రీస్ దాటి తూర్పుకి రాలేదు ఆ ఊహ , కాని ఆ కవిత్వానికి ప్రాణాధారమైన ’ instinct ’ గ్రీక్ పురాణాల కన్నా ప్రాచీనమైనదిఏమో .
ఆ పద్యాల ప్రేరణతో అద్భుతమైన ప్రీ రాఫెలైట్ చిత్రాలు రూపొందాయి , వాటికి తమదైన ఘనత ఉంది.
‘’ భూమి నా సిం హాసనం, ఆకాశం కిరీటం, గాలి నేను కట్టిన దుకూలం…సముద్రం నా కోసం గానం చేస్తూ ఉంది ‘’
అన్న, మన్నూ మిన్నూ ఏకమైన ఉత్సవం ఆ కవిత్వం. వింటూనే లాక్కునేదీ అనంతరం వెంటాడేదీ రెండూ , అది ” రాతిరీ పగలూ మరపు రాని హొయలు. ”
శస్త్ర వైద్యుడిగా తర్ఫీదు పొందటం ఆయనకు వేదనను దగ్గరగా చూపించింది. డ్రెస్సర్ గా గాయాలకు కట్లు కట్టటం, ఎముకలను సరిచేయటం కూడా ఆయన చేయవలసి ఉండేది. అప్పటి రాజకీయాలలో ‘ లిబరల్ ‘ పక్షాన్ని తీసుకున్నారు. అయితే ప్రపంచపు రుగ్మతను నయం చేయటానికి కవిత్వానికే శక్తి ఉందని ఆ స్వాప్నికుడి విశ్వాసం. ‘’ ‘’ కనబడేవాటిని మాత్రమే చూడగలవారు కాదు, అంతకుముందు ఉందని తెలియనిదాన్ని దర్శించగలిగేవారే ప్రపంచపు సమస్యలను తీర్చగలరు ‘’ఇదే భావాన్ని తన కవిత్వానికీ లార్డ్ బైరన్ రచన కూ భేదాన్ని చెప్పుకోవటం లోనూ వాడతారు.
తోటి వైద్యుల, వైద్య విద్యార్థుల మధ్య ఆయన విలక్షణంగా కనిపించేవారు. ఎవరో దేవుడు దిగివచ్చినట్లుండేది ఆ ప్రవర్తన అని సహపాఠి హెన్రీ స్టీఫెన్స్ ఫిర్యాదు చేస్తారు. . అయి ఉండాలి, ఆ చూపు, ప్రయత్నం …వాటి గమ్యం అక్కడక్కడే ఖచ్చితంగా ఉండి ఉండదు.
షేక్ స్పియర్ ని చదివి లోతుగా అర్థం చేసుకోగలిగినందుకు జన్మకి సరిపడా తృప్తి ఉందని అంటారు. మిత్రుడికి రాసిన ఒక ఉత్తరంలో ” ఏమిటి ఈయన్ని [షేక్ స్పియర్ ] అంత గొప్పవాడిని చేసిందో అర్థమవుతోంది నాకు. అనిశ్చితత్వాల మధ్య నిలిచిఉండగలగటం ఆయన సాధించారు. నిజాలనీ తర్కాలనీ సాయం తెచ్చుకోకుండా సందేహాలనీ రహస్యాలనీ సహించటం అది ”
వైరుధ్యాలకి కారణాలు వెతక్కుండా జీవించటాన్ని, ఏదో ఒక మూసలో బిగిసే ప్రయత్నం చేయకుండా ఉండగలగటాన్ని ‘ అభావ సామర్థ్యం ‘ [negative capability] అన్నారు కీట్స్. ఆ సందేహం, ఆ రహస్యం చాలా విధాలుగా జీవనాన్ని ఆకర్షణీయం చేస్తాయి. ఇది కొంత అదనపు విలువ ఇచ్చినా ఆ సిద్ధాంతం పరమావధి అది మాత్రమే కాదు . ప్రశ్నలతో కలిసి బ్రతకటం దగ్గర మొదలయి అన్ని ప్రశ్నలూ అంతమైన చోట పర్యవసించటం ఆ మార్గం.
వర్ణించబడే వస్తువు , వర్ణన, వర్ణించే వ్యక్తి ముగ్గురూ ఒకటే అయిన స్థితి ని కీట్స్ దర్శించారు.
ఆయన మాటలలో కవిత్వపు లక్షణం దానికి సొంత ఉనికి అంటూ లేకపోవటమే. ” అది అన్నీ అవును, ఏదీ కాదు. ఎండనీ నీడనీ ఒకేలా అనుభవిస్తుంది కవిత్వం . ఔన్నత్యం, నీచత్వం- సంపన్నత, పేదరికం -వికృతతత్వమూ సౌందర్యమూ అన్నిటినీ నింపగలదు . తత్వవేత్త లకు అఘాతం కలిగించేవాటిని, కవి- ఊసరవెల్లి వంటి వాడు, ఆస్వాదించగలడు. కవి ఒక్కడే ఇక్కడ కవిత్వం కానిది, ఎప్పుడూ ఇంకొక శరీరం లో జీవించే అతనికి తనది అంటూ ఏముంటుంది ! ”
ఇంగ్లీష్ లో డౌట్ అనేది లాటిన్ ‘ డ్యూబిటైర్ ‘ నుంచి వచ్చింది. ఆ లాటిన్ పదానికి ‘ రెండు ‘ అని అర్థం. అంటే ద్వంద్వత్వం. ఆ రెంటిమధ్యా నలగటం కాకుండా వాటిని వదిలేసి, దాటి చూడగలగటాన్ని కీట్స్ కలలు కన్నారు. మరొకలా చెప్పాలంటే అన్నిటి, అందరి ఎడలా సానుభూతి, తనకూ మరొకదానికీ భేదం తెలియని, లేని సహానుభూతి. దీన్ని సామర్థ్యం అనటం చాలా మంది పాశ్చాత్యులకి , సహజం గానే- మింగుడు పడలేదు. ఇందులో భారతీయులకి అర్థం కానిదేమీ లేదు. తత్వ వేత్తలు వేటి వలన ఖంగు తింటారని కీట్స్ అన్నారో ఆ ముడులను విప్పటమే ఇక్కడి తత్వశాస్త్రం.
అనిశ్చితత్వం వల్ల , తెలియక పోవటం వల్ల వచ్చే అయో మయాన్నీ బాధనూ భరించటం అభావ సామర్థ్యం అని ప్రముఖ సైకో అనలిస్ట్ విల్ఫ్రెడ్ బియాన్ అంటారు. నిజంగానే ఇరవైయవ శతాబ్దపు అనాలిసిస్ లో , సైకో థెరపీ లో ఈ అంశాన్ని ఉపయోగించుకున్నారు.
వివిధ స్థాయిల, విధాల అనుభూతుల, స్పందనల సమాహారంగా జీవితపు సంపత్తి గురించి రాశారు.
ఒక ప్రమాద కరమైన స్త్రీ సమక్షం లో ఆ కౄరత్వాన్ని అనుభూతి చెందుతూ గడిపాను అంటే ఏ కాస్తో అర్థం చేసుకున్నా బిలియర్డ్ బంతి ని దాని గుండ్రదనానికీ నున్నదనానికీ సంసిద్ధతకీ వేగానికీ నేను ఆనందిస్తాను అన్న ఆయన మాటలు విమర్శకులను తికమక పెట్టినట్లున్నాయి. మనిషిలో తప్ప జంతువులలో, వృక్షాలలో ఆత్మ ఉందని అంగీకరించని సంప్రదాయం లో నిర్జీవమనిపించే వస్తువులకు ఆ స్థాయి ఇచ్చి చెప్పటం ఏమనిపించి ఉండాలి ?
వస్తువుతో కవి మమేకమైపోతే ఇక చెప్పటం ఎలాగా అన్న ప్రశ్నలూ లేచాయి. స్పృహలో ఉన్న మనస్సుతో ఎంత దూరం వెళ్ళవచ్చో ఆ మేరకు ఏకత్వం అది. ఆ స్పృహ పోయిన తర్వాత అది కవిత్వం అవదు, అసలు ఏమీ అవదు. [శమనం అవుతుంది, శాంతి అవుతుంది .]
ఎన్నెన్ని గ్రంథాల అధ్యయనమూ ఆ దశ కి తీసుకు వెళ్ళలేదు, సౌందర్యదృష్టి తప్ప అని కీట్స్ అభిప్రాయం. ఇక్కడ సౌందర్యం అన్న మాటకి చాలా విస్తృతమైన అర్థం ఉంది. ” సౌందర్యమే సత్యం, సత్యమే సౌందర్యం . ఇది తెలిస్తే ప్రపంచం లో ఇంకేమీ తెలుసుకోనక్కర్లేదు ” అని Ode to Grecian urn ‘ లో అంటారు. అది అన్నిటీకీ అవతలికి తీసుకువెళుతుందని, కాదు, అన్నిటినీ నశింపజేస్తుందనీ కూడా అంటారు ఆయన.
ఈ అభావ సామర్థ్యం అంతరాత్మను నమ్మటం వంటిది అని ఒక విమర్శకులు అంటారు. ఆ నమ్మకానికి హెచ్చు తగ్గులు ఉంటాయి గనుక సామర్థ్యానికీ ఉంటాయి… దాని కోసం ప్రయత్నం చేస్తూ పోవాలా, కాదు , వేచి చూడాలేమో. ‘ ఎండీమియాన్ ‘ అనే కవితను పూర్తిచేసేందుకు కొన్ని నెలలల పాటు ఏమీ రాయలేని స్థితిని దాటవలసి వచ్చిందని కీట్స్ అంటారు. ” కవిత్వం ఆకులు చిగిర్చినంత సహజంగా రాకపోతే అది అసలు రాకపోవటమే మంచిది ”
ఈ లోకం పరిహరించవలసినది కాదనీ ప్రతి ఉనికిలోనూ దాగి ఉన్న దివ్యత్వాన్ని కనుగొనవచ్చనీ ఆయన నమ్మారు. విశ్వానికంతటికీ ఒక రక్షకుడు అన్నదాన్ని త్రోసిపుచ్చారు. జీసస్ ని శిలువ వేయటాన్నీ దైవికంగా తీసుకోలేకపోయారు. ” ఊహ ని ఆడం కన్న కలగా అనుకోవచ్చు, అతను మేల్కొని అది నిజమని తెలుసుకున్నాడు ” వంటి మాటలు ఆయనకి మతం బొత్తిగా లేదని చెబుతాయి .
గ్రీక్ దేవతల ప్రస్తావన తరచు చేసినా అపోలో ను ఆరాధిస్తున్నారనిపించినా వారినీ ‘ ముక్తిదాతలు ‘ గా భావించలేదు. విముక్తి అన్నది తర్కం తో సాధ్యపడదు అనే చివరివరకూ భావిస్తూ వచ్చారు. అనుభూతి, దాని వలని జాగృతి , లౌకికమైన అవధులను అధిగమించి శాశ్వతమైన ఆనందం లో లీనమవటం…స్థూలంగా ఇది ఆయన ప్రణాళిక. నిజంగానే ఒక పది సంవత్సరాలు పట్టే అధ్యయనాన్ని ,వ్యక్తీకరణని చివరి సంవత్సరంలో ఊహించారు.
ఫానీ బ్రాన్ అనే యువతిని తీవ్రంగా గాఢంగా ప్రేమించారు.” నేను ఇంతగా ప్రేమించగలనని నాకే తెలియదు ”, ” నాకెప్పుడూ నువ్వు కొత్తగానే అనిపిస్తావు ” ,” నీ కోసం ఎంత వేదన పడతానో ఊహించలేవు నువ్వు ” ” నువ్వు నన్ను పీల్చివేస్తున్నావా, నేను కరిగిపోతున్నానా అనిపిస్తోంది ” ఆ తర్వాతి కాలం లో రకరకాలైన కళారూపాలలో మనం అదే పనిగా విన్న ఇటువంటి మాటలు కీట్స్ గొంతులో వాటి అసలైన అర్థంతో వినిపిస్తాయి . ‘’ చలించిపోయే నా మనసుకి నా ఈ చిన్న దేహం చాలదు, నాకు తృప్తి లేదు. నీమీద నిలిచినట్లు నేను ఇంక దేని మీదా ఎవరి మీదా నిలవలేను. నువ్వు నాతో ఉంటే నా ఆలోచనలు గంతులు వేయవు ‘’
చివరి కొన్ని సంవత్సరాలలో …sఆత్మీయుల మరణాలు వరసగా చూడవలసి రావటం, ఆ తర్వాత – అప్పటికి సరయిన వైద్యం లేని క్షయ వ్యాధి తనకే ప్రాప్తించటం….
ప్రపంచం సుందరమైనది, గొప్ప కవికి మరింతగా. అనురాగం మధురమైనది,భావుకులకి ఇంకా చాలా. ప్రేమించే వస్తువులో ప్రకృతి లో ఎడం లేనంతగా లీనమయి ఎంత ఆనందాన్ని అయినా పొందగలిగే హృదయాలుంటాయి. ఒక్కటే కదా హద్దు, ఆటంకం- అది మృత్యువు. దేన్నీ శాశ్వతమని అనుకోలేని ఆ నిస్పృహ ఎంత చేయదని ! ఎంత సాంద్రతర అనుభవమైనా ఇప్పటికీ ఇక్కడా మాత్రమే కదా సత్యం అనిపించే నిర్వేదం నుంచి కీట్స్ చేస్తూ పోయిన అన్వేషణ లోనుంచి ఆయన ఆఖరి సంవత్సరాల పద్యాలు వచ్చాయి. అప్పటి The eve of St. Agnes ఒకవెటకారపు తిరుగుబాటు…కాని తక్కిన కవిత్వమంతా ఆశ, ఆర్ద్రత…
” నాకు అమరత్వం కావాలని ఉంది. నీతో కలిసి ఎల్లకాలమూ బ్రతకాలని ఉంది ” అని ఆ ఇరవై నాలుగేళ్ళ యువకుడు ప్రేయసితో అనటం వింటే గుండె చెరువై పోతుంది. ‘’ ఏడవకు, కళ్ళు తుడుచుకో. ఈ పూవు మళ్ళి వచ్చే ఏడు పూస్తుంది ‘’ అనే ఓదార్పూ తనే ఇస్తారు.
ఆయన పద్యాలలో ముఖ్యమైన odes ఆ 1819 లో వచ్చాయి. వాటిలో చివరిదీ అత్యుత్తమమని చెప్పబడేదీ To Autumn . .హేమంతాన్ని ఒక పక్వత గా, ప్రశాంతి గా చూపించిన ఆ పద్యం జీవితం ముగియబోతుందన్నప్పటి అంగీకారం. పగలు అంతమైనప్పటి సంధ్య కాలపు గులాబివర్ణం , కోత పూర్తయిన పొలాలు, రసం ఓడ్చబడుతూన్న ఆపిల్ పళ్ళు – హేమంతపు సంకేతాలు. వసంతగానం వెనకబట్టినా సంగీతం అంతమవదు. తనూ మరో లోకానికి ఎగిరిపోబోవటాన్ని వాన కోయిలల వలసగా చెబుతారు.
Ode to nightingale లో నైటింగేల్ తో ” ఎగిరిపో, నేనూ నీ వెనకే కవిత్వపు రెక్కలపైన వస్తాను కదా ” అంటూ ” ఇప్పటికే నీతో ఉన్నాను ” అని తెలుసుకుంటారు. వెన్నెల కూడా చొరబడని సాంద్రమైన అడవిలో , పూలనైనా కన్నులతో చూడలేని అర్థరాత్రి చీకటిలో… సౌరభాల అలల మధ్యన- మరణాన్ని కలగంటారు.
‘’ వ్యాకులతను భరించేందుకు విషం వద్దు, మధువు వద్దు, లేత్ నది [ఆ నది పూర్వస్మృతిని పోగొడుతుంది ] లో మునగవద్దు …ఇంద్రధనుసు వన్నెలనూ ప్రేయసి నేత్రాలనూ వికసించే పుష్పాలనూ చూడు…సౌందర్యం మరణించాల్సిందే…సంతోషపు వెల్లువ వెనకే శోకం కనిపిస్తుంది, ఆ ద్రాక్ష జిహ్వకి తగిలి చిట్లి విషం చిందితేనేమీ, ఆ విషాదమొక అనుభవమే. ‘’
‘’ వినిపించని రాగాలు వినబడేవాటికన్న మధురమైనవి, ఈ చర్మ శ్రవణానికి కాదు, ఆత్మలోకి మ్రోగుతాయి అవి.’’
‘’ సౌందర్యం మరణించీ నశించదు, శూన్యమవదు. విశ్రాంతిగా నిద్రించేందుకు, కలలు కనేందుకు అందమైన పొదరిల్లును సిద్ధం చేస్తుంది.’’
ఇంత తెలుసుకునీ దిగులు పడిన క్షణాలూ ఉన్నాయి…” గాయం మాన్పేవారు లేరే అనుకోకుండా మనసు రాయి చేసుకోవటాన్ని ఏ కవులూ చెప్పలేదే…’’
‘’ ఈ విశాల ప్రపంచపు ఒడ్డున నిలుచుని ఒక్కడినే ఆలోచిస్తున్నాను, ప్రేమా కీర్తీ అంతమైన ఇప్పుడు ,నేనిక ఉండనని తట్టినప్పుడు… నేను మరణిస్తే నన్ను తలచుకుని మిత్రులు గర్వపడేలాగా ఏ అమరమైన కృతినీ వదిలి వెళ్ళటం లేదు. కాని, చరాచరమైన అన్నింటిలోనూ తొణికే సౌందర్యాన్ని ప్రేమించగలిగాను. సమయం ఉండి ఉంటే…నన్ను గుర్తుంచుకోవటానికి ఏమయినా చేయగలిగి ఉండేవాడినేమో ‘’
మెల్లిగా మృత్యువు తో సగం ప్రేమలో పడ్డానని అంటారు. ‘’ నా శ్వాసను సుతిమెత్తగా గాలిలో కలిపేయమని బ్రతిమలాడుతున్నాను చావుని, తేలికగా తీసుకుపొమ్మని ‘’
తనను సమాధి చేయవలసిన చోటు … రకరకాల పూలు పూసే గడ్డి మైదానం అది, వయొలెట్ పూలు అసంఖ్యాకంగా ఉన్నాయి, ఒక గొర్రెల మంద, దాన్ని కాచే కుర్రవాడు …ఈ దృశ్యం చూసి వచ్చానని మిత్రుడు చెప్పినఫ్ఫుడు సంతోషపడ్డారు. ” ఇప్పటికే నా పైనంతా వయొలెట్ పూలు వికసిస్తున్నట్లు అనిపిస్తోంది ” అన్నారట.
‘ ఇక్కడ నిద్రించేవారి పేరు నీటి పైని రాసిన రాత’ అని ఉందట ఇటలీ లోఉన్న కీట్స్ సమాధి పైన. నిజానికి ఆ పేరు పగలూ రేయీ వెలిగే చుక్కలతో రాసి ఉన్నది. ఇంద్రియాలతో పొందగలిగినదానిని చివరంటా దర్శించాక వాటికి అతీతమైన మధుకాంతిని వెదికేందుకు ఆయన బయలుదేరి వెళ్ళారు.
చివరగా రాసిన వాక్యాలు ఇవి
‘’ ఇదిగో, ఈ చేయి చాస్తున్నాను. ఇప్పుడు వెచ్చగా సజీవంగా నీ చేతిని మమతగా అందుకోగలను. ఇదే చేయి సమాధిలో శీతలమై పోతే నీగుండెనిండిన రక్తిమనంతా నాకోసం వాడేస్తావా, నా రక్తం పరుగెత్తేందుకు- నీ తృప్తి కోసం , పోనీ. ‘’
ఆ మాటలు ప్రేయసి ఫానీ బ్రాన్ ని ఉద్దేశించినవని కొందరు, కాదు రాబోయే చదువరుల కోసం అని మరికొందరు. రెండూ అవునేమో. రచయిత్రి Dianne Setterfield అడుగుతారు… ” మరణించిన రచయితలకి వారి రచన ఎవరైనా చదువుతూంటే తెలుస్తుందా? చదివే వారి హృదయం వారి ఆత్మతో మెత్తగా రాసుకుంటుందా ? ” అని. మృత్యువు చాలా ఒంటరిది అంటారు ఆమె , తెలిసినవారేగాని అది పూర్తిగా పడమటి మాట.
పాశ్చాత్యులకి పునర్జన్మ పైన నమ్మకం లేదు. మళ్ళీ పుడతాము, అప్పుడు చూసుకోవచ్చు అనే’ ఆశ అంతరించినప్పటి ఆశ ‘ ఇవ్వగల ఆ కొంత ఉపశమనం అందదు వారికి. మొదలూ తుదీ లేని విశ్వలీల లో భాగం ఇది అంతా అనే జ్ఞానమూ విస్తరించి ఉపయోగించుకోరు. కర్మ సిద్ధాంతం భారతీయులకి వేల ఏళ్ళుగా అందజేస్తూన్న శాంతిలో దానికి అదే సాటి.
ఇవి ఏవీ వర్తించని ఒక దేశం లో, సంస్కృతిలో …. ఎంత నల్లటి చీకటో కమ్ముకున్న ఆ స్థితిలో ” ఇది కాదు అంతం, ఇదే కాదు మొత్తం, అవతల ఉన్నది ఏదో ఆ నిలకడ మూలకందం ” అనే ఎఱుక కోసమని వేసిన అడుగులలో….
పరిమితులని అధిగమించి bards and minstrels గురించి రాసిన పద్యం మనకి సమాధానం . ముందే కూర్చినా కూడా ఇదే ఆ హంస కు ఆ జన్మకు హంసగీతం .
రసోద్వేగం, నిర్భరానందం కలిసిన ఉన్నత ప్రకృతులుగా కవులను, గాయకులను కీర్తించారు . వారికి రెండు జీవితాలు చిరకాలమూ ఉంటాయట. భూమి పైనా స్వర్గం లోనూ కూడా వారు శాశ్వతులు. అక్కడి రోజాపూలది దివ్యమైన పరిమళం. అక్కడి కోయిల పాటలో సత్యపు శ్రావ్యత. స్వర్ణమయ కాంతుల గాథల రహస్యాల మధ్య, సూర్యచంద్రులతో సంభాషిస్తూ, నీలి పూల డేరాల కిందన , ఆకుల గుసగుసలు వింటూ ఆ పచ్చిక పైన శాంతంగా ….
ఇక్కడా వదలి వెళ్ళారు తమను , నవ్వులలో కన్నీళ్ళలో , తీవ్రతలో నైచ్యంలో, వైభవం లో అవమానంలో -మానవులకి నేర్పేందుకు. అక్కడి సంతోషాన్నంతా ఇక్కడ స్ఫురింపజేసేందుకు, అందాకా ఆ దారిని చూపిస్తూ ఉండేందుకు !
జయంతితే సుకృతినో రససిద్ధా కవీశ్వరా
నాస్తి యేషాం యశః కాయే జరామరణజం భయం ]
Picture credit:
1. John-Keats-In-His-Last-Illness,-Engraved-After-The-Sketch-By-Joseph-Severn,-From-The-Book-The-Century-Illustrated-Monthly-Magazine,-May-To-October,-1883
2. listening to the nightingale by joseph stevern
చాలా మంచి వ్యాసం అందించినందుకు నెనర్లు, మైథిలిగారూ. మీ బహుచక్కటి భాష ఈ వ్యాసానికి కొత్త సొబగులద్దింది.
ధన్యవాదాలు మానస చామర్తి గారూ
కోమల sadRsamaina పదాలతో చక్కని వ్యాసం అమ్దిమ్చిన మీకు ధన్య వాదాలు.
పురుషోత్తమ రావు గారూ ,నమస్కారాలు సర్, మీ దీవెన నాకు విలువైనది
జాన్ కీట్స్ నా అభిమాన ఆంగ్లకవి. ఆయన కవిత్వం మధుమాస వేళ ప్రకృతి లో ప్రభవించిన అందమైన వసంతవాటిక లా ఒకసారి, అంతరాంతరాలలో గూడు కట్టుకున్న విషాద గీతికాసదృశం గా మరోసారీ కనిపిస్తుంది. కీట్స్ కవితల గురించి, విధి శాపం వలన కుదించుకొని పోయిన ఆయన జీవితం గురించి, ఆయన ప్రవాసము గురించి, అంతిమ క్షణాల గురించీ చాలా మందే వ్రాసారు, ఆతడు అంతటి గొప్ప స్వాప్నికుడూ, మధుర కవితలు పలికిన గండుకోకిలరేడు కాబట్టి!
ఇప్పుడు ఇక్కడ ఇంకో సారి జాన్ కీట్స్ గురించి మరొక వ్యాసం. వ్యాసమా ఇది? కాదు, నా దృష్టిలో ఒక మహాశిల్పి చెక్కిన కీట్స్ పాలరాతి శిల్పం. రచయిత్రి వృత్తి రీత్యా వైద్యురాలు. ఆమెవి ఎన్నో లేత గుండెల్లో ఊపిరులూదిన అమృత హస్తాలు. ఆ అమృతహస్తాలు గొప్ప కథలు వ్రాయగలవు, ఇలా చక్కటి విమర్శనా వ్యాసాలూ వ్రాయగలవు. అందమైన ఊహలకు మరింత పరిమళాలు సంతరించే భాష, చక్కటి అవగాహనా ఆవిడ స్వంతం. ఈ వ్యాసం లో ” కొన్ని దోసిళ్ళ సన్నజాజులూ, కొన్ని గుప్పిళ్ళ విరజాజులూ”, ‘కవిత్వం ఆకులు చిగిర్చినంత సహజంగా రాకపోతే, అది అసలు రాకపోవడమే మంచిది”, ‘”నిజానికి ఆ పేరు పగలూ, రేయీ, వెలిగే చుక్కలతోనూ రాసి ఉన్నది” వంటివి కొన్ని. రచయిత్రి ఎంత చదివి ఉండాలి,ఎంత శోధించి ఉండాలి, యెంతగా తన ఆత్మలోకి ఆవాహన చేసుకుని ఉండాలి కీట్స్ కవితాత్మని! చాలా అద్భుతమే ఇది!
ప్రతి నెలా ‘కడిమిచెట్టు’ గురించి ఎదురు చూసేలా చేస్తున్నవి మైథిలి గారి రచనలు. అభినందనలు.
ఈ స్వాదువైన అభిమానం నాకు పుష్టినిస్తుంది కదా, కృతజ్ఞురాలినండీ
చాలా మంచి వ్యాసం అందిం చారు మైథిలిగారూ! ఆ మహా కవి గురుంచి మీరు ఎంతో పరిశోధించి చక్కగా మన తెలుగు లో అద్భుతంగ రాసారు. “A thing of beauty is a joy Forever” అని ఆయన అన్నట్లుగానే వుంది మీ వ్యాసం కూడా,
ధన్యవాదాలు మణి గారూ, మన కలలనూకలవరాన్నీ కావ్యస్థాయిలో మాటలుగా ఎవరు చెప్పారా అని వెతుక్కోగలం, తలచుకోగలం అంతే కదా …ఇది ఆ మాత్రపు ప్రయత్నమే !
మైథిలి గారు ఈ కాలములో eeలాంటి రచయిత్రి ఉన్నారంటే చాల గొప్ప కీఅత్స్ గురించి మృదువైన చల్లటి బాషలో చాల బాగా రాసారు డాక్టర్ రాసిన మందుల చిటి చాలామందికి అర్థం కాదు మెడికల్ షాప్ వాళ్ళకే అర్థం ఔతున్ది కాని మీ సాహిత్యం తెలుగు బాష ప్రేమించే వారికీ పండగ లో విందుభోజనం లాంటిది మీ లాంటి రచయితలు ను ప్రోత్సహించడానికి ఈ మాటలు చాలవు మీరు ఇలాంటి రచనలు ముందు ముందు చేసి మీ రచనలు మంచి అవార్డు రావాలి న చిన్న korika
పోతూరి రామచంద్ర రావు గారూ చాలా సంతోషమండి , మీ మాటలు చాలు. ..ఇంతకన్నా అవార్డ్ లు ఎందుకు నాకు !
చాల చక్కని వ్యాసం. అబ్బః ఎంతో గొప్పగా ఉంది. కవి హ్రిదయం బహు సునిశితంగ వర్ణిచడం చాల కష్టం. మైతిలిగారికి ధన్యవాదములు.
హృదయపుర్వకమైన కృతజ్ఞతలు రామచంద్ర రావు గారూ
This is no holds barred beautiful!! Loved every word of it!!
థాంక్ యూ సో మచ్ సురేష్ !
mythiligaru రాసిన వ్యాసం అద్భుతం ఇంత చక్కని పరిశీలనా శక్తి, ఇంత అందమైన భాష గుప్పిళ్ళ విరజాజులు చదువరుల మీద రాలుతున్న భావన కలిగించింది. అభినందనలు .
ఆ పరిమళం కీట్స్ కవిదే కదండీ విజయలక్ష్మి గారూ , ఎంతటికీ తరగనిది కదా అది. ధన్యవాదాలండీ
నా వ్యక్తిగత దృక్పథం లోంచి ఆయన శాపగ్రస్తుడై జన్మించిన కిన్నరుడో , విద్యాధరుడో. పూర్వ జ్ఞానం లేదు, లేకనూ పోలేదు. అన్న మీ వాక్యాలు చదివి చలం గురించి రాసారేమో అనుకున్నాను. 25ఏళ్ళ జీవితం అన్న ఫాక్ట్యువల్ కంటెంట్ వరకూ వచ్చాకే కాదని తెలిసింది.
అలాగా సంతోష్ గారూ
చక్కటి వ్యాసం. భావాల అల్లిక పొందిగ్గా ఉంది. రచయిత్రికి నా అబినందనలు.
ధన్యవాదాలండీ .
చాలా బావుంది
ధన్యవాదాలు సర్
చాలా బాగుంది మేడం! ఏ కళా ప్రక్రియనైనా సరే చూసిన తర్వాతనో, చదివినతర్వాతనో, విన్న తర్వాతనో మౌనంగా ఆ ప్రక్రియను అనుభవించే స్థాయిని తీసుకురాగలిగితే ఆ ప్రక్రియ పరిపూర్ణమైనట్టు, నా ఉద్దేశంలో. మీ వ్యాసం ఆ అనుభూతిని కలిగించింది. కీట్స్ ని దగ్గరగా చూస్తున్న అనుభూతి, ఒక బాధతో కూడిన ఆనందం కలిగించింది మీ వ్యాసం. ఆంగ్లంలో కీట్స్ నీ, తెలుగులో కృష్ణశాస్త్రిని రుచి చూడకుంటే అది తీర్చలేని లోటు. కీట్స్ ని ఇష్టపడే కోట్లమందిలో నేనూ ఒకడిని, మంచి వ్యాసాన్ని అందించినందుకు ధన్యవాదాలు. దృశ్యము-ద్రష్ట-దర్శనము ఒకటైపోవడం అనేది ఎంత లోతైన భావన, అద్వైత రససిద్ధి అంటే అదే కదా, విచిత్రం ‘ జ్ఞాతా జ్ఞానం తథా జ్ఞేయం, ద్రష్టా దర్శన దృశ్యభూః కర్తా కార్యం క్రియా యస్మై తస్మై జ్ఞప్త్యాత్మనే నమః’ అని మాటలకు అందని పరబ్రహ్మాన్ని స్తుతించాడు వాల్మీకి, ‘యోగవాశిష్టం’ లో, ఆ పలుకులు గుర్తుకొచ్చాయి మీ వ్యాసాన్ని చదివిన తర్వాత. మీకు అభినందనలు!
ఎన్నో ధన్యవాదాలు వర ప్రసాద రావు గారూ. .. అవును, ఆ భారతీయాత్మ కీట్స్ కవిలో దర్శనమివ్వటమొక విచిత్రమే కదా !
కీట్స్ ని దాటిన లేదా అతను అనుభూతించిన సౌందర్యాన్నీ, ప్రకృతినీ పలవరించ కుండా ఇంత మంచి వ్యాసం రాయటం చాలా కష్టం.. చాలా బాగుంది. నాకైతే , ప్రేమ కవిత్వం మీద కొన్ని అపోహలు తొలిగాయి. సౌందర్యోన్మత్త దుఖం మీద కూడా.. హాట్స్ ఆఫ్ మైధిలి గారూ
థాంక్ యూ సాయి పద్మ గారూ. ‘ ప్రేమ కవిత్వం ‘ మీద అపోహలు.. మీరు భలేవారే !
ఒకప్పుడు ప్రముఖ తెలుగు సాహితీ కారులు చాలా మంది ఆంగ్లసాహిత్యంలోనూ సమాన ప్రవేశం ఉన్నవాళ్ళు కావడంతోపాటూ అంతే సాధికారంగా సాహితీ విశ్లేషణలు వ్యాసాల రూపంలో చేసేవాళ్ళు. ఆ ట్రెడిషన్ ఈ మధ్యకాలంలో తగ్గింది. ఆంగ్లసాహిత్యం గురించి, ఆఫ్రికన్-లాటిన్ అమెరికన్ సాహిత్యం గురించి లేదా యూరోపియన్ సాహిత్యం గురించి అతితక్కువ విమర్శనాత్మక వ్యాసాలు తెలుగు భాషలో గత పదేళ్ళలో వచ్చాయి.
ప్రముఖ కవి జాన్ కీట్స్ గురించిన మైథిలి గారు రాసిన ఈ అద్భుతమైన వ్యాసం ఆ ట్రెడిషన్ని గుర్తుకు తెచ్చింది. చాలా informative and analytical వ్యాసం. కవిత్వం చదివే వైపు, పునఃపరిశీలనవైపు పురికొల్పే వ్యాసం. అభినందనలు.
ధన్యవాదాలు మహేష్ కత్తి గారూ. దేశ కాల పరిమితులని క్లాసిక్ లు అధిగమించే ఉన్నాయి కదా, ఇటునుంచి దగ్గరకి వెళ్ళటం మన పని ఏమో !
This is the beast article I have read on Keats . I still remember the sentence I use to write for introducing Keats :’ Keats is a preacher in the temple of Nature ‘ this article has extensively proved this . kudos to you mam for your vocabulary and presentation.
I am sorry for putting it in English as I don’t have the skill of typing in Telugu.
థాంక్ యూ వెరీ మచ్ సర్. చాలా సంతోషంగా ఉంది !
మైథిలి గారికి నమస్సులు. చాల కాలం తర్వాత ఒక చక్కని చిక్కని విషయం తో కూడిన వ్యాసాన్ని చదివించారు కృతజ్ఞతలు . మరో మంచి రచనకై ఎదురుచూస్తూ , ఒక సాహిత్యాభిమాని…
థాంక్ యూ అండీ . మీకు నచ్చినందుకు చాలా సంతోషం !
కీట్స్ని ఆవాహన చేసుకున్నారేమోనన్నంత ఉద్విగ్నంగా అనిపించింది… అద్భుతమైన వ్యాసం మైథిలి గారు!
ధన్యవాదాలు నిషిగంధ గారూ. నిజంగా కొన్నాళ్ళు ఆ మూడ్ లోంచి బయటికి రావటం కష్టమైంది…
నాకు English లిటరేచర్ గురించి అంత తెలియదు. కాని మీ ఈ వ్యాసము చాల ఇంటరెస్టింగ్ గా చదివించింది.
మీ భాష చాలా సులభతరంగాను, పొందికగాను, చదివిన్చేదిగాను ఉంది. అభినందనలు.
ధన్యవాదాలు బాలా సుందరి గారూ. ఇది మంచి ప్రశంస నాకు .
మీ విశ్లేషణ చాలా బాగుంది.కీట్స్ కవిత vaibhavam అనుభవైక veedyam .బాdheసౌఖ్యమనే భావన రానీవోయ్ ఆ ఎరుకే నిశ్చల ఆనందము brahma ఆనందము Anna సముద్రాల వారి పాట గుర్తు వచ్చింది .
అవును , నిజమే కదా రామ చంద్ర మూర్తి గారూ…ధన్యవాదాలండీ !
మైథిలి గారూ,
నిజంగా కీట్స్ దారితప్పి భూమిమీద లిప్తకాలం చరించిన గంధర్వుడో కిన్నెరుడో అయి ఉంటాడు. సరస్వతి వీణలోంచి మనల్ని అలరించడానికి రోదసీ గహనకుహరాల దారితప్పి భూమిమీదకి ప్రసరించిన ఒక స్వర తరంగం అతడు. “Romance” (Think new and different) అన్న అర్థంలో ఆ పదానికి సరియైన నిర్వచనం Keats భావుకత. మీరతని కవిత్వాన్ని క్లుప్తంగానైనా విస్తృతంగానే స్పృశించారు. సుమారు 4 సంవత్సరాల సాహిత్య కృషే ఇంత మధురంగా ఉంటే, అతను పూర్ణాయువై ఉంటే ఎలాగుండేదో. జాషువాగారిని గుర్తుచేసుకుని, “అతనితోపాటు, అతని సమాధిలో ఎన్ని గొప్ప భావాలు, పదచిత్రాలు, కల్పనలు మట్టిలో కలిసిపోయాయో కదా!” అని శోకించక తప్పదు.
మైథిలిగారూ, నిజంగా ఒక రసవత్తరమైన పరిచయాన్ని అందించిన మీకు హృదయపూర్వక అభినందనలు, అభివాదాలు
ధన్యవాదాలు ఎన్. ఎస్. మూర్తి గారూ. పూర్ణాయుర్దాయం ఇంకెంత ఇక్కడ మిగిల్చి ఉండేదో.. కాని ఆ శాపం అంతవరకేనేమో !
చాల బాగుంది mam .ప్రారంభమే మా గురువు గారిని (చండీదాస్ గారు ) గుర్తుకు తీసుకు వచ్చింది.కవిత్వంలో కానీ మరి ఎదయ్న సృజన లో కానియ్యండి a tinge of melancholy అంతర్లీనంగా వుండి సాంద్రతని నింపుకొని వుంటే రససిద్ధి కి బరువు పెరుగుతుంది.కీట్స్ సృజనే కాదు తను కూడా దుఖం లో మునిగి మృత్యువు లో నుంచి కూడా ప్రేమించాడని కి ప్రయత్నిన్చాడని అనిపిస్తుంది…నిర్దిష్టం గ చెప్పేది ఏది నాకు ఎందుకో నప్పదు.uncertainty ఉంటేనే కదా సత్యాన్వేషణ నిరంతరమూ జరిగేది. మీ లాంటి సృజన సీలురు ఉద్భావించేది.ఏది ఏమైనా చాల రోజుల తర్వాత ఒక వడ్డెర చందేదాస్ ని, ఒక బుచ్చి బాబు గారిని చదివినట్లు గ ….మీ సృజన ఒక హిమజ్వాల లా కోన నిరంతరమూ సాగాలని కోరుకుంటున్నాను
……..Ramanjaneyulu
చండీదాస్ గారు నేను పదే పదే చదువుకున్న రచయితలలో ముఖ్యమైన వారు. మీ వ్యాఖ్య నాకు గొప్ప గౌరవమండీ . కొవ్వొత్తి వెలుతురులాగా ఆ వెలుగునీడల మధ్యన దేన్నో వెతికనిచ్చే అభివ్యక్తి …అవును, అందమైనది.
Mythili Gaaru
Excellent ! This is the best I have ever read about Keats.
I can’t express how much I liked it. Except a heartfelt Thank you for giving such a good read.
Surabhi
I feel so happy surabhi gaaroo…so kind of you !!!
నమస్సులు! కీట్స్ ‘కవిత్వ సౌందర్యం పుట్టిన చోటు’ని గూర్చిన వర్ణన ద్వారా ఆయన కవిత్వం ఎంత రమ్యంగా హృద్యంగా .. అద్భుతంగా ఉంటుందో చెప్పారు . I pictured these very first lines and read for many times…we completely fall in adoration with the place u painted wonderfully with letters.
ఓ నవ్య వసంతపు వనం లో ఒక మహా పురుషుడు ప్రకృతికి, ప్రేమకు , మైత్రికి .. పరవశుడై , స్వప్నాల్ని భ్రాంతుల్ని .. సాక్షాత్కారం చేసుకొనే ఆరంభం లో… ‘ముగింపు ప్రకటన ‘ రావడం .., దానిని కూడా చిరునవ్వుతో స్వీకరించి “మెల్లిగా మృత్యువు తో సగం ప్రేమలో పడ్డానని … ” రాసుకోవడం కదిలించి వేసింది.
ఈ వ్యాసం చదివి వినిపిస్తూ వినిపిస్తూ…” నాకు అమరత్వం కావాలని ఉంది… ” అనే వాక్యం నుంచీ గొంతు గద్గమైపోయి .. మనసు కరిగి జారిన కన్నీళ్ళను తుడిచే ప్రయత్నమూ చేయలేదు …; ఈ వ్యాసం చదివాక ఎక్కడ వయొలెట్ పూలు కనిపించినా ” ఇప్పటికే నా పైనంతా వయొలెట్ పూలు వికసిస్తున్నట్లు అనిపిస్తోంది ” … అనే వాక్యమే వినిపిస్తోంది … It’s printed in our Heart… Its stamped strongly…..mam! ఎంత ప్రియమైన .. నిర్మలమైన పదాలతో అల్లారో .. ఈ వ్యాసాన్ని..! Regards and lots of wishes from our family mam!
ఆనందం…ఎన్నో ధన్యవాదాలు రేఖా .
నా మానాన నేను వెళ్లిపోతున్నప్పుడు నిరాపేక్షగా, నిష్కామంగా నన్ను కమ్మి తమ పరిమళంలో భాగం చేసుకునే పూలని చూస్తుంటే తేలని సందేహం:
పువ్వుకి ఈ నెత్తావి వైయక్తికమా? సామాజికమా? మరీ బరువౌతున్న ఈ పదాల పడికట్టు రాళ్లని పక్కన పడేసి చెప్పాలంటే – ఈ పువ్వు పొలుపు తన కోసమా? గాలిలో గంధాలు నింపింది నా కోసమా?
అచ్చంగా ఇటువంటి సందేహమే కలుగుతుంది మైథిలి అబ్బరాజు గారి రాతలు చదువుతుంటే. కథలు, కవితలు సరే…. intellectual writing అనబడే ఇటువంటి వ్యాసాలు చదువుతున్నా కూడా- అదే సంశయం.
ఇక్కడ కీట్స్ గురించే తీసుకోండి, తన్మయ తాదాత్మ్యాల మెత్తని పచ్చిక దారుల్లో తలిరాకులు చివుర్లకి creeper తీగలు చుట్టిన ఒక వింత జంత్రవాద్యానికి గుసగుసలా వినవచ్చే తన గొంతుక అరువిచ్చి soliloquy అనిపించే enchantmentతో వెళ్లిపోతుంటారు.
సాధారణంగా ఏ కవి/ రచయితైనా కాలమ్లో ఠంచనుగా రాయడం నాకు ఇష్టం ఉండదు. ఆ నియతి ఎంత కాదన్నా ఒక మొక్కుబడిని తెచ్చేస్తుందేమోనన్న prejudiceతో.
అయితే, ‘వాకిలి’లో మైథిలి గారి ‘కడిమిచెట్టు’ కదంబ తరుశాఖల్ని చూస్తే నాకు వేరే దృశ్యం గుర్తుకు వస్తుంది.
లోగిలో ఆడుకుంటున్న తన పిల్లల ముచ్చట్లని పొరుగు వాళ్లకి మురిపెంగా చెప్పుకునే తల్లి. ఆ ముచ్చట్లలో ప్రతిపాదనలు ఏమీఉండవు, నిరూపణలకి బొత్తిగా తావే ఉండదు. తాను ప్రేమించే కవులందరూ మైథిలి గారి లోగిలో సదాబాలకులు, సీమాసమయసందర్భాలతో నిమిత్తం లేకుండా బుడిబుడి అడుగులు వేసుకుంటూ అక్కడక్కడే నడయాడుతుంటారు. వాళ్లంటే ఆమెకి అలవిమాలిన ప్రేమ, అపరిమితమైన భక్తి- మన్నుతిన్న నోరు తెరవమని చెవి మెలేసిన వివశ ప్రేమ, పదునాలుగు లోకాలు దర్శించిన విస్మయ భక్తి ఏకకాలంలో అనుభవించిన యశోదకి మల్లే-
ధన్యవాదాలు నరేష్ నున్నా గారూ. మీరు ఇచ్చిన ఈ అపురూపమైన పుష్పగుచ్ఛపు భారానికి తూలిపోకుండా ‘ అమ్మ ‘ అనటం కాపాడింది నన్ను !
” నాకు అమరత్వం కావాలని ఉంది. నీతో కలిసి ఎల్లకాలమూ బ్రతకాలని ఉంది ” అని ఆ ఇరవై నాలుగేళ్ళ యువకుడు ప్రేయసితో అనటం వింటే గుండె చెరువై పోతుంది.
‘’ ఏడవకు, కళ్ళు తుడుచుకో. ఈ పూవు మళ్ళి వచ్చే ఏడు పూస్తుంది ‘’ అనే ఓదార్పూ తనే ఇస్తారు.
మైథిలి గారూ..ఇంకొన్ని అనువదించి ఇవ్వరూ ప్లీజ్..మీకు వీలున్నప్పుడే!
చాలా చాలా బాగా రాసారు.నిజం. కీట్స్ ఆత్మని చదువుతున్నట్టనిపించింది.
అభినందనలు మీకు.
చాలా బాగుంది !!
నాకు అమరత్వం కావాలని ఉంది
నీతో కలిసి ఎల్లకాలమూ జీవించాలని ఉంది !!
ఇలాంటి బాధకరమైన అక్షరాల వెంట పరుగుతీస్తుంటే నా అనుమతి లేకుండానే నా కళ్ళల్లో కొద్దిపాటి వర్షపు జల్లులు !!
కవిత్వం ఆకులు చిగిర్చినంత సహజంగా రాకపోతే
అది అసలు రాకపోవడమే మంచిది !! నిజమే కవులంతా ఇలా ఆలోచిస్తే మంచి కవితలు వస్తాయి !!
మీ వ్యాసం అద్భుతంగా ఉంది !!
” నా అనుమతి లేకుండానే నా కళ్ళల్లో కొద్దిపాటి వర్షపు జల్లులు !! ” మీ సుకుమారమైన వ్యాఖ్య కు సంతోషమని అనలేను కదా. ధన్యవాదాలండీ
మీకు నచ్చినందుకు ధన్యవాదాలు దమయంతి గారూ. నిండా దిగులులో మునిగాను, ఏడ్చాను, అదొక జ్వరంలో రాసుకుపోయాను, మళ్ళీ అప్పుడే ఆ కవిత్వపు జోలికి వెళ్ళేందుకు ధైర్యం సరిపోవటం లేదండీ….
…అయ్యో!..అనిపించింది. అలానే అనిపించింది. కన్నుల వెన్నెల కన్నీరొలికినట్టు.. లేకుంటే అంత కొత్తదనం ఫీల్ వుండేదా? నేనింతగా మూవ్ అయ్యేదాన్న్నా? .. కాను.
మైథిలి గారు.!కవిత్వం లో అంతగా కలసిపోడం కదలిపోవడం ఎంత అదృష్టం కదండీ?..మరో సారి కలుద్దాం. మీకోసం ఈ మల్లెల మాలనిక్కడుమ్చి వెళ్తున్నా మిత్రమా!
http://www.youtube.com/watch?v=CF1v6M6m86U
మీ పూలమాలలు ఎంత ఆహ్లాదాన్ని ఇచ్చాయో దమయంతి గారూ
చాలా బాగా రాశారు.ఇంత చక్కటి వ్యాసం నేనింతవరకూ చదవలేదు. మీరు చాలా గాఢంగా,హృద్యంగా రాశారు.మీ నుంచి మరిన్ని మంచి రచనలు కోసం ఎదురు చూస్తాను.
అనేకమైన కృతజ్ఞతలండీ. రాసే ప్రయత్నం చేస్తాను …
చక్కని వ్యాసం … కీట్స్ నా అభిమాన రచయిత ..కీట్స్ కి మీరు ఇచ్చిన భారతీయమైన వాక్కు ముగింపు అద్భుతం !
Bards and Minstrels పద్యం మన ఆ భర్తృహరి వాక్కు లాగానే ఉంది కదండీ. ధన్యవాదాలు !
అక్కడ సంతోషాన్ని ఇక్కడ స్ఫురింప చేస్తారు కలకాలం కదండీ Mythili గారూ – చాలా చాలా బావుంది కీట్స్ ని చదవకపోయినా చదివేసినట్లు అనుభూతి. థాంక్ యు
అవును కదండీ …ఎప్పటికీ ! ధన్యవాదాలు రాధ గారూ
ఆలస్యంగా చదివాను….అయితేనేం… ఆ అమృతమయ మూర్తిని ప్రియంగా రసజ్ఞుల చెంతకి చేరవేశారు .మీ వచన కౌశలం మరింత పరిమళాన్ని జల్లింది .వెన్వెంటనే మీ రచనల వెతికి నిల్వ చేసుకొని ,అప్పుడపుడు మనసుమీద చల్లుకోవటానికి సిద్దమయ్యాను.
తొలి యవ్వన కవిత్వ దారుల్లో ప్రేమని ,దుఖాన్ని ఏక సమయాన గుండెల మీద దరువేసిన కిన్నెర పురుషున్ని మళ్ళీ ముందరనిలిపిన మీకు బోలెడు కంటే ఎక్కువే కృతజ్ఞతలు.
ధన్యవాదాలు పులిపాటి గురుస్వామి గారూ. ఆశించని, అదనమైన, ఆనందం మీ వ్యాఖ్య నుంచి !
అప్పట్లో వేగుంట మోహన్ ప్రసాద్ గారు రాసిన వ్యాసాలు ఇలాగే మంచి సాహిత్యం గురించి చాలా వివరాలు తెలియజేసాయి. మంచి వ్యాసం రాసారు. ఇక్కడ రెగ్యలర్ గా వీటిని చూడడం బాగుంది. ధన్యవాదాలు మైథిలి గారూ!
ధన్యవాదాలు కాశిరాజు గారూ. చాలా సంతోషం !
చాల బాగుంది. కాని ఇది అర్థం చేసుకోవడంకూడ మాకు మరీ కష్టమే.